Argos

Al bijna veertig jaar schrijft hij voor NRC: onthullingen over de IRT-affaire, het drugs-imperium van Desi Bouterse, discriminatie bij de politie en de omstreden liefdesaffaire bij het openbaar ministerie, die de top van de organisatie in grote verlegenheid bracht. Marcel Haenen geldt als een van de best ingevoerde journalisten op het gebied van politie en justitie. In de zomerserie van Argos ‘Luizen in de pels’ vertellen collega onderzoekjournalisten over hun werk, hun scoops en hun werkmethode.

In de zomerserie van Argos ‘Luizen in de pels’ vertellen collega onderzoekjournalisten over hun werk, hun scoops en hun werkmethode. Vandaag zijn Misha Wessel en Thomas Blom te gast die samen onderzoeksjournalistieke televisie-documentaires maken. Het duo maakte onder andere onthullende portretten over de oud-premiers Ruud Lubbers en Wim Kok, maar ook een documentaire over doping in de Tour de France van 1998 toen de TVM-ploeg van Cees Priem uit de strijd werd gehaald. Een van hun laatste documentaires gaat over de jacht op de verdwenen miljarden van Muammar Gaddaffi, de Libische dictator die in 2011 ten val kwam. Vlak voor zijn val verscheepte hij maar liefst 12,5 miljard in contanten die nooit werden teruggevonden. In de film zijn rivaliserende teams van premiejagers op zoek naar het geld. ‘The hunt for Gaddaffi’s billions’ werd genomineerd voor een Emmy award en ze wonnen er een prestigieuze Rockie award mee voor onderzoek.

Wendelmoet Boersema is sinds dit voorjaar adjunct-hoofdredacteur van dagblad Trouw, maar ze begon haar loopbaan in 2000, het eerste jaar van Poetins bewind, als correspondent in Moskou. De geboren Groningse werkte daarna afwisselend op de buitenland -en economieredactie, was chef van het katern de Verdieping en tot vorig jaar politiek redacteur in Den Haag. Het verhaal centraal stellen met de feiten en cijfers als fundament, dat is haar visie op de toekomst van de onderzoeksjournalistiek. Om te laten zien hoe dat moet schreef Boersema in de coronaperiode een boek over het heil en het drama van het Groningse gas en over de hartelijke gasrelatie van Nederland met het Rusland van Poetin. En toen dat boek, Gronings Goud, geheten, net verschenen was, toen rezen de gasprijzen de pan uit en viel Rusland begin dit jaar Oekraïne binnen. 

Bent u kapper, bouwvakker of heeft u een schoonmaakbedrijf gehad? Bent u alleenstaand, laag opgeleid en woont u in een mindere buurt? Grote kans dat u verdacht wordt van bijstandsfraude, mocht u een uitkering willen aanvragen. Dat is de gedachte achter de fraudescorekaart, een inmiddels omstreden methode die jaren is gebruikt in 158 gemeentes om bijstandsfraude aan te pakken. In 2020 riep het ministerie van Sociale Zaken de gemeentes op om te stoppen met het gebruik ervan. Het systeem bleek ‘in strijd met de AVG en in het algemeen in het denken over kunstmatige intelligentie.’ Argos ontdekte dat nog minstens vier gemeentes het systeem toch zijn blijven gebruiken. Samen met onderzoekscollectief Lighthouse Reports kreeg Argos de fraudescorekaart in handen en spitte door alle variabelen en formules. Voor het eerst is zichtbaar op basis van welke variabelen burgers door de overheid worden beoordeeld. Een reconstructie van een systeem dat honderdduizenden mensen profileerde. Kamerlid Pieter Omtzigt: ‘Nog een kee

Hashtag Personeelsgebrek was trending deze week, uw vliegvakantie gaat misschien niet door, uw kind kan niet meer naar de opvang en de treinen rijden ook niet meer zoals vroeger. Oorzaak: personeelsgebrek! In tijden van corona is een sluipende personeelscrisis zichtbaar geworden, eerst in de zorg, daarna ook bij andere publieke diensten en nu eigenlijk overal. Het gebrek aan zorgmedewerkers nu en straks heeft gevolgen voor iedereen. Wachtlijsten worden steeds langer in de zorg, maar ook studenten die zich melden bij de zorgopleidingen staan inmiddels op een wachtlijst. Verpleegkundigen, studenten en opleiders luiden de noodklok, want de naschokken van corona leiden tot ademnood in de zorg.

Iemand die bij de politie aangifte doet van aanranding of verkrachting moet maandenlang en soms meer dan een jaar wachten voordat de politie de zaak doorstuurt naar het Openbaar Ministerie. Op 10 mei informeerde minister van Justitie en Veiligheid Yesilgöz (VVD) de Tweede Kamer dat er door extra geld inmiddels 40,5 nieuwe fulltime zedenrechercheurs zijn bijgekomen. Die groei heeft te maken met een motie die in 2019 unaniem door de Tweede Kamer werd aangenomen, de motie Klaver. Na die motie beloofde het kabinet dat er flink geïnvesteerd zou worden in de zedenteams om de achterstanden weg te werken en dat er in totaal 60 nieuwe fulltime banen zouden worden gecreëerd. Met het cijfer van 40,5 nieuwe banen lijkt de minister aardig op weg om het doel voor het einde van de kabinetsperiode te halen. Maar is dat ook echt zo? Argos vroeg op basis van de Wet Openbaarheid van Bestuur allerlei cijfers op bij de tien verschillende regio’s van de politie. Het blijkt dat de capaciteitsgroei in de praktijk veel minder roo

Said uit Gouda merkt vanaf 2018 dat zijn leven ingrijpend verandert. De politie heeft ongebruikelijk veel belangstelling voor hem en buitenlandse reizen leveren hem steeds grotere problemen op. Argos volgde ruim een half jaar lang Saids pogingen om te achterhalen wat er aan de hand is. De IT-consultant blijkt tot zijn ontsteltenis bij de autoriteiten in beeld te zijn geweest in verband met jihadisme. Terwijl hij nooit terrorismeverdachte is geweest en geen strafblad heeft. Omdat niets helpt om zijn problemen met buitenlandse reizen op te lossen, stapt hij uiteindelijk naar de rechter. Experts en advocaten zeggen dat er meer gevallen zijn zoals Said. ‘Als het woord terrorisme valt, ligt de lat om informatie te delen heel erg laag. En de lat om mensen uit systemen te halen heel hoog’.

Rusland voelt zich bedonderd door de uitbreiding van de NAVO naar het oosten van Europa en gebruikt dit als rechtvaardiging voor de oorlog in Oekraïne. Wat hebben Westerse regeringen na de val van de Berlijnse muur precies aan Moskou beloofd? Uit diplomatieke rapportages, die in 2017 in Washington werden vrijgegeven, blijkt dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken James Baker beloofde dat de NAVO niet verder naar het oosten zou uitbreiden, indien de Sovjet-Unie de eenwording van Dutsland zou accepteren. ‘Not One Inch’, zijn de iconische woorden die Baker in 1990 sprak. Ook de Duitse minister Hans Dietrich Genscher deed herhaaldelijk soortgelijke toezeggingen. Maar waarom zijn deze toezeggingen niet vastgelegd in de internationale verdragen die vervolgens zijn gesloten over de Duitse eenwording? En wat is de exacte betekenis van de woorden die Baker en Genscher spraken? Hadden die alleen betrekking op het grondgebied van Oost-Duitsland, de toenmalige DDR? Of golden die ook voor landen als Polen, Ts

Waagt u weleens een gokje bij een internetcasino of online wedkantoor? Een potje blackjack of de voorspelling dat Ajax wint van Feyenoord? Misschien staat u er niet bij stil, maar er kan een wereld schuilgaan achter deze flitsende websites. Soms zijn het zelfs criminelen en andere types die hun geld liever verborgen houden. In die schimmige wereld zijn Argos, onderzoeksplatform Investico en De Groene Amsterdammer samen gedoken. Het spoor leidde naar Curaçao, Caribisch land in het Koninkrijk der Nederlanden. Het eiland heeft een enorme gokbranche. De overheid kijkt nauwelijks mee. Terwijl de sector bol staat van de risico’s: ook voor Curaçao zelf. Is hier sprake van roulette, met een heel land als inzet? Voordat wij u erover konden vertellen, werden wij tot onze eigen verbazing eerst nog voor de rechter gedaagd door een Curaçaos gokbedrijf.

Vijf uithuisgeplaatste kinderen, tussen de twaalf en zestien jaar oud, wonen al jaren samen. Ze zijn als broertjes en zusjes. Ze voelen zich fijn op de plek waar ze wonen: een woonboerderij aan de rand van een Noord-Limburgs dorp. Maar hun voogden, dat zijn hun wettelijke vertegenwoordigers, zijn minder blij met deze woonplek. Ze moeten er weg. Wat nu? Als een kind uithuisgeplaatst is, verliezen na een poosje de biologische ouders het ouderlijk gezag. Vanaf dat moment is de voogd, in dienst van een voogdijinstelling, degene die alle grote beslissingen neemt voor het kind. Vaak gaat dat goed. Maar soms zijn kinderen het niet eens met hun voogd. Waar kan een kind dan terecht? In Argos het verhaal van de vijf kinderen en de talloze organisaties die het voor deze kinderen proberen op te nemen. De realiteit blijkt weerbarstig. Kinderen onder voogdijschap zijn kwetsbaar. ‘Als je geen geluk hebt met je voogd, dan loopt het spaak. Er is niemand met mandaat die kan zeggen: ik stop deze denderende trein. Het systeem

Fotograaf Eddy van Wessel vertrok vier weken geleden opnieuw naar Oekraïne, waar hij onder andere een audiodagboek voor Argos bijhoudt. Elke week evalueert hij zijn foto’s en vertelt het verhaal erachter. Inmiddels is hij weer thuis om even op adem te komen. De foto’s waar hij over vertelt zijn ook te zien op de website. Van Wessel staat bekend om zijn indringende zwart-wit foto’s, waar hij al veel prijzen mee heeft gewonnen. Zo won hij al drie keer de Zilveren Camera. Vorige week reisde hij per auto vanuit de Donbas regio terug naar Kyiv, waar zijn reis begon. Een tien uur durende reis door de vele kapotte bruggen en wegen, met een herkenbaar landschap. De foto van deze week:

Islamitische Staat mag dan zijn verdreven, voor de overlevenden in Sinjar beheerst het schrikbewind nog altijd hun leven. Veel Jezidi vrouwen en meisjes zijn jarenlang vastgehouden als sexslaaf van IS’ers en kampen met ernstige trauma’s. In de vluchtelingenkampen zijn nauwelijks psychologen en traumaspecialisten. Journalist Thijs Broekkamp reisde voor Argos naar Noord-Irak. Hoe staat het er met de wederopbouw, bijna acht jaar na de massamoord op de berg Sinjar? En wordt het geld dat Nederland en andere landen sturen voor ontwikkelings- en traumahulp goed besteed? Ook kijken we naar onze buurlanden Duitsland en Frankrijk, die een speciaal humanitair hulpprogramma zijn gestart. Omdat in het gebied te weinig professionele hulp aanwezig is, worden ernstig getraumatiseerde Jezidi’s hier in Europa behandeld. Het Nederlandse kabinet heeft tot nu toe geweigerd zo’n programma te starten, omdat ons land via de VN-organisatie UNHCR al vluchtelingen opvangt die in de eigen regio van zorg verstoken zijn. In de studio

In de Tweede Kamer heerst grote verontwaardiging over de honderden kinderen die weggehaald zijn bij gedupeerden van de toeslagenaffaire. Maar wat gebeurt er met kinderen nadat ze eenmaal uithuisgeplaatst zijn? Wordt er dan goed voor ze gezorgd en zijn ze veilig? Argos vroeg bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) recente cijfers op van meldingen over seksueel grensoverschrijdend gedrag in de jeugdzorg. De aantallen zijn ‘schokkend’ volgens hoogleraar Micha de Winter, die in de uitzending reageert op onze bevindingen. De Winter publiceerde in 2019 een onderzoeksrapport over fysiek, psychisch of seksueel geweld in de jeugdzorg tussen 1945 en 2019. Zijn commissie concludeert daarin dat signalen van 'systematisch geweld' de Inspectie wel bereikten, maar dat daarop onvoldoende werd gereageerd. Is het toezicht sinds het verschijnen van het rapport verbeterd?Lees ook het artikel

Fotograaf Eddy van Wessel vertrok twee weken geleden opnieuw naar Oekraïne, waar hij onder andere een audiodagboek voor ons bijhoudt. Van Wessel staat bekend om zijn indringende zwart-wit foto’s, waar hij al veel prijzen mee heeft gewonnen. Zo won hij al drie keer de Zilveren Camera. Vorige week hoorde u deel 1. Elke week evalueert hij zijn foto’s en vertelt het verhaal erachter. Afgelopen week reisde hij per auto van Kharkiv, heel dicht bij de Russische grens, richting Zaporizja ten noordwesten van Marioepol. Inmiddels is Eddy van Wessel weer terug in Kyiv, waar hij ook deze reis begon. De coverfoto is gemaakt door de Deense oorlogsfotograaf Jan Grarup. Op de site van Argos vindt u de foto's van deze week.

Hoe bepaalt de overheid wie een potentiële fraudeur is en wie niet? Die vraag houdt ons bij Argos al een tijdje bezig. Sinds de toeslagenaffaire weten we dat geautomatiseerde risicoprofielen zelf ook niet zonder risico zijn. Duizenden ouders belandden in de kaartenbak van de afdeling fraudeopsporing. Afkomst of een laag inkomen konden daarin een rol spelen. Welke andere overheidsdiensten maken gebruik van dit soort risicoprofilering? En op basis van welke kenmerken wordt dat risico bepaald? Wantrouwt de overheid haar burgers? Het bracht ons ertoe om samen met de onderzoeksjournalistieke organisatie Lighthouse Reports de overheid op grote schaal te bevragen, gebruikmakend van de Wob. Van de Belastingdienst tot gemeenten en van Sociale Zaken tot de Immigratie- en Naturalisatiedienst. En bij die laatste kwamen we onlangs wat meer te weten. Jarenlang blijkt bij de IND een systeem te hebben gedraaid om het frauderisico in te schatten van bedrijven die kennismigranten naar Nederland willen halen. In dit systeem,

Fotograaf Eddy van Wessel vertrok vorige week opnieuw naar Oekraïne om verslag te doen van de oorlog. Hij staat bekend om zijn indringende zwart-wit foto’s, waarmee hij vaak in de prijzen valt. Zo won hij al drie keer de Zilveren Camera. Voor Argos evalueert hij elke week zijn foto’s en vertelt het verhaal erachter. De foto’s waar hij over vertelt zijn ook te zien op de website. https://bit.ly/3s10YQg Momenteel is van Wessel in Charkov heel dicht tegen Rusland aan in het Noordoosten van Oekraïne.

Begin dit jaar werd Jos B. tot 16 jaar cel veroordeeld voor het misbruiken en doden van de 11-jarige Nicky Verstappen. De voorlopige apotheose in een cold case die Nederland meer dan 23 jaar in zijn greep hield. Maar is het bewijs tegen B wel voldoende voor een veroordeling? Wetenschappers uiten stevige kritiek in Argos. De bewijsmiddelen die in de strafzaak-Nicky Verstappen zijn gebruikt om Jos B. te veroordelen, bewijzen niet dat hij de dader is. Ze passen even goed bij een alternatief scenario waarin Jos B. onschuldig is en de werkelijke dader moet worden gezocht onder de toenmalige leiders van het zomerkamp waar Nicky om het leven kwam. Andere bewijsmiddelen passen zelfs beter bij dat onschuldscenario, maar die zijn tijdens de strafzaak tegen Jos B. niet of nauwelijks aan de orde gekomen. Dit zeggen emeritus-hoogleraar rechtspsychologie Peter van Koppen en oud-advocaat Leonie Ebbekink zaterdag in Argos. Van Koppen en Ebbekink bestudeerden samen met rechtspsycholoog en universitair docent strafrecht Robe

Iedereen aan de bak, dat was kortweg de belofte van de Participatiewet. Wie kan werken, moet aan een baan worden geholpen. Ironisch genoeg zitten nu meer mensen met een arbeidsbeperking thuis en kampen sociale ontwikkelbedrijven met grote financiële tekorten. De sociale ontwikkelbedrijven zijn allang niet meer de sociale werkplaats van voorheen: plekken waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt eenvoudige handarbeid doen. In veel opzichten lijken ze op een gespecialiseerd uitzendbureau, bedoeld om mensen die niet zelfstandig aan een baan kunnen komen de arbeidsmarkt op te helpen. Een kleine minderheid van de sociaal ontwikkelbedrijven schrijft nog zwarte cijfers. Het overgrote deel staat in het rood of zelfs dieprood, blijkt uit recent onderzoek van de branche. Sinds de komst van de Participatiewet zijn de beschikbare budgetten namelijk aanzienlijk lager, terwijl de tijd, aandacht en energie die het kost om de doelgroep aan het werk te helpen niet minder zijn geworden. Veel gemeenten vullen de teko

Huisartsenpraktijken barsten uit hun voegen. Steeds meer taken belanden namelijk op het bordje van de eerstelijnszorg: denk aan lichte GGZ-problemen, maar ook veel taken die vroeger in het ziekenhuis plaatsvonden. In hun eentje kunnen ze dat niet meer aan. Moderne huisartsen bestieren daarom een heel team aan ondersteunend personeel, maar plek om die te huisvesten hebben ze vaak niet. Zo’n zeventig procent van de huisartsen ervaart hierdoor problemen, bleek eerder dit jaar uit een onderzoek van de Landelijke Huisartsenvereniging. Hun praktijken zijn te krap en op de oververhitte vastgoedmarkt zijn nauwelijks alternatieven te vinden. Praktijkhouders lopen tegen hun grenzen aan bij het aannemen van personeel, het opleiden van huisartsen en ook het aannemen van nieuwe patiënten.

Kernenergie staat weer helemaal op de agenda. De Britten willen in de komende tien jaar acht nieuwe kerncentrales bouwen en ook de Nederlandse regering ziet een rol voor kernenergie om de uitstoot van CO2 terug te dringen. In het regeerakkoord spraken de coalitiepartijen af de huidige centrale bij Borsele langer open te houden en daarnaast stappen te zetten voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. De vraag wat we doen met het radioactieve afval krijgt minder aandacht. Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn, maar de deadline voor een permanente ondergrondse opslag is gesteld op 2130, over meer dan honderd jaar dus. Is dat verantwoord? En zijn de opties die nu op tafel liggen –opslag in zoutkoepels, kleilagen en graniet - wel realistisch? Duitsland kampt met de gevolgen van instabiele zoutmijnen, waardoor lekkende vaten kernafval die er in de vorige eeuw zijn opgeslagen, moeten worden verplaatst. Een miljardenproject dat tot nu toe weinig succes heeft gehad. Argos over de zoektocht naar een veilig