Onder Mediadoctoren

Het vertellen van verhalen is zo oud als de mensheid maar plots werd het ook in de marketing hot. Opeens moesten niet alleen schrijvers verhalen gaan vertellen, maar ook bedrijven, organisaties en overheden om zo meer binding en betrokkenheid te creëren. In deze aflevering verwonderen we ons over storytelling. Dat doen we met Philip Corsius, docent Media- en Cultuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht.  We beginnen uiteraard bij de vraag wat een verhaal is. We bespreken variaties als spatial storytelling, transmedia storytelling, railroading en collective journeys. Uiteraard komen archetypes aan bod. Het vertellen van verhalen is niet neutraal. De technieken van storytelling kunnen namelijk helpen te verhullen dat het een verhaal is, in plaats van het verhaal.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 18: Het nieuwe televisiekijken; Afl 28: Remakes; Afl 163: Het epos; Afl 19 en afl 164: Oorlogspropaganda; Afl 171: Complotdenkers

De waarheid staat op losse schroeven: zelfs Amerikaanse inlichtingendiensten zijn het onderling niet eens zijn waar Covid-19 vandaan kwam. Het lijkt alsof complottheorieën ineens overal zijn, alsof het aantal gelovers gestaag is toegenomen. In deze 'remake' van aflevering 45 verwonderen we ons over complotdenkers. Deze keer doen we dat met Jaron Harambam, Universitair Docent Sociologie op het gebied van Media, Kennisstrijd en Digitalisering aan de Universiteit van Amsterdam. Complotdenkers zijn een diverse groep die bestaat uit verschillende subculturen. Mensen zoeken elkaar op, proberen tot antwoorden te komen. Daarbij passen ze verschillende manieren van weten toe. Die zien we terug in alternatieve media, die opmerkelijk veel lijken op traditionele media. Zo gebruiken ze de middelen en waarden van mainstream media, zoals factchecking, om terug te vechten. Vijf jaar na de grote zorgen over 'post-truth' zie je dat het medialandschap diverser is geworden, al wordt die pluriformiteit door conventionele media n

Een fetisj verwijst naar een seksuele voorkeur voor – bijvoorbeeld – specifieke lichaamsdelen, objecten, situaties of handelingen. Mensen met dezelfde fetisj zoeken elkaar graag op, tijdens speciale feesten bijvoorbeeld. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over fetisjcultuur. Dat doen we met Anne Rodermond, manager van club Church. We pellen het concept fetisj af. Hoe ontstaan ze, waarom worden ze (ook) collectief geuit en wat is de connectie met gay cultuur? We hebben het over trends, codes en acceptatie. Uiteraard gaat het ook over de rol van media. Wat hebben mensen te winnen als ze stilstaan bij bij alles wat ze opwindt?  Links bij deze aflevering:  Website Club Church;  Blogpost over RuPaul en geschiedenis.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 156: Seksonderzoek in de media; Afl 132: Moderne manieren; Afl 128: Eindelijk weten wat seks is; Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 57: Mannelijkheid. Plus we deden de meeste letters uit de LHBTQIA+ reeks: Afl 8: Homoseksualiteit; Afl 3

Er vinden grote transformaties plaats in de mediawereld. Platformen als streamingdiensten en sociale netwerken zorgen voor nieuwe medialogica's op een moment dat oude medialogica's niet meer opgaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de economie van platformen. Dat doen we met Jan Teurlings, universitair docent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Er zijn twee soorten gebruikers: de gewone en de adverteerder. Platformen bedienen daarmee een double-sided market en weten die twee partijen beter dan ooit in de geschiedenis samen te brengen. Hoewel er sprake is van een democratisering van de productiemiddelen - iedereen kan content maken - is er een monopolie op distributie. Met die contentmakers worden maar beperkt inzichten gedeeld: Soundcloud biedt makers vooral data over het gedrag van luisteraars, maar niet over hun demografische kenmerken. We bespreken wat meer transparantie van platformen kan opleveren, hoe de staat zou moeten reguleren en welke rol academici kunnen he

In 2012 wist nog bijna niemand wat een podcast was, laat staan dat er mensen naar luisterden. Als Mediadoctoren maakten we wat we zelf leuk en interessant vonden. Het resultaat na tien jaar is een rijk archief vol boeiende gasten, waar we bijzonder trots op zijn. In deze speciale jubileumaflevering vieren wij Mediadoctoren ons tienjarig bestaan.  We beginnen met een vooruitblik op de effecten van AI op podcasten. Daarna kijken we terug: wat waren onze lievelingsgasten, welke aflevering is onze grootste mislukking en wanneer stelden we onze mening bij? We bespreken de waarde van podcasts voor wetenschapscommunicatie en reflecteren op veranderingen de afgelopen tien jaar.

Sinds 1 juli vallen grotere influencers onder de Mediawet. Hiervoor konden ze ongelimiteerd reclame maken op platformen als YouTube en TikTok. De content die zij createn wordt slecht herkend als reclame, zowel door volwassenen als door hun jonge doelgroep. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over influencermarketing. Dat doen we met Eva van Reijmersdal, universitair hoofddocent Persuasieve Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Sommige influencers (content creators in hun eigen woorden) zijn blij met de nieuwe regelgeving, anderen willen niet het braafste jongetje van de klas zijn. We bespreken wat influencermarketing precies is en hoe deze markt in elkaar zit. Kinderen en jongeren vinden het leuk om dat ook te leren en daardoor zijn veel influencers transparant over hun verdienmodel. Hoe zorgelijk is het eigenlijk dat bedrijven via influencers hun spullen aan de man brengen? Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 26: YouTube-sterren (zo noemden we ze nog in 2015); Afl 91: De

Wat telt als platteland, heeft te maken met bevolkingsdichtheid. Officieel hebben we volgens die definitie in Nederland geen platteland. Toch gaat het er in de media voortdurend over: ons platteland zou verloren gaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de verbeelding van de boer. Dat doen we met Esther Peeren, hoogleraar Cultural Analysis aan de Universiteit van Amsterdam.  Er is een verlangen naar een vermeend verloren verleden, wat samenhangt met de opkomst van de natiestaat. Met regio-identiteiten konden jonge naties zich onderscheiden en zo werd de boer bevroren in de tijd en kreeg hij een authentieke status. Er is een mythe over het platteland ontstaan, die in stand kan blijven omdat het publiek graag aan die mythe vasthoudt. We bespreken hoe het platteland verbeeldt wordt, wat daarvan de politieke consequenties zijn en hoe we dit beeld kunnen verbreken.  Relevante afleveringen uit het archief:  Afl 7: Nostalgie;  Afl 34: De nieuwswaarde van dieren; Afl 45: Complottheorieën; Afl

Nederland heeft een rijke cabarettraditie. Zulke voordrachten in een theater, waarbij grappen doorgaans worden afgewisseld met liedjes, worden gezien als een weerspiegeling van wat er speelt in de maatschappij en worden vaak gebruikt om de gevestigde orde en waarden een hak te zetten. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over cabaret en engagement. We doen dat met cultuurwetenschapper Dick Zijp, promovendus aan de Universiteit Utrecht. We bespreken wat humor en cabaret eigenlijk zijn, en duiken in de geschiedenis van deze traditie. We maken een onderscheid tussen maatschappijkritisch en ideologiekritisch, en bespreken hoe Nederlandse cabaretiers daarin passen. Wat zijn nou de politieke implicaties van het Nederlandse cabaret?

Massamedia en propaganda horen bij elkaar. Media geven niet alleen maar informatie door, maar kunnen ook een informatiewapen zijn. Dat is niets nieuws. In deze speciale live-aflevering tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over radio in oorlogstijd, in historisch perspectief. Dat doen we met Vincent Kuitenbrouwer, Universitair Hoofddocent Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan Universiteit van Amsterdam en coördinator van het project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid. We bespreken vier oorlogen: de Zuid-Afrikaanse Oorlog, ook wel de eerste media-oorlog genoemd, WWII, de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en lessen van die drie oorlogen voor de huidige oorlog van Rusland met Oekraïne. Nederland was een 'radio-minded land':  aan het begin van WWII waren er 1 miljoen radiotoestellen in Nederland. Kuitenbrouwer legt uit hoe propaganda altijd geschiedt in relatie tot de propaganda van een ander. Partijen spelen op elkaar in: zo maakten de Duitsers piratenradio met content die

De oudheid werkt door in populaire cultuur. Blockbusterfilms zitten niet alleen vol helden en goden, ze maken ook gebruik van de verteltradities van de Grieken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het epos. We doen dat met Koen Vacano, promovendus bij de opleiding Oudheidwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam.  We bespreken wat een vertelling episch maakt en hebben het natuurlijk over Homerus en Vergilius. Wat was de functie van dit soort vertellingen in de oudheid? En waarin komen de hedendaagse verhalen overeen? Vacano vertelt over zijn werkwijze in dit project en legt uit waarom dit onderzoek relevant is. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 47: Religie en populaire cultuur; Afl 57: Mannelijkheid; Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid.

De podcast is niet alleen definitief doorgebroken, het podcastlandschap is volop in beweging. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich met podcastproducenten Folkert Coehoorn, Thom Aalmoes en Lieven Heeremans over geld verdienen met podcasts.  De producenten vertellen hoe ze in het podcasten gerold zijn en delen hun ervaringen. Wat kost een podcast eigenlijk als je alle kosten doorrekent? En hoe kunnen we de plotse populariteit van podcasts verklaren? We hebben het over 'podcastness', productplacement en natuurlijk Podimo. Er is ook een gouden tip voor aspirant makers.  Links bij deze aflevering:  Het Podcastfestival voor makers en fans, dat op 24 en 30 september 2022 plaatsvindt;  Het Podcastnetwerk waar makers zich bij aan kunnen sluiten;  Boek Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media;  Podcast Below the radar above yourself.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 2: Formats; Afl 12: Customer media en branded content; Afl 59: Het publiek van podcasts (Met Folkert!).

Pokémon, Spirited Away, Final Fantasy - Japanse popcultuur spreekt tot de verbeelding en is al een tijdje razend populair. Aanvankelijk ging de opmars gepaard met angst over te weinig inhoud en te veel geweld, inmiddels heeft het cultstatus. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over manga en anima. Dat doen we met Rik Spanjers, docent bij het Departement Mediastudies van de UvA. Manga ontstaat als reactie op Amerikaanse popcultuur, de kenmerkende grote ogen zijn gejat van Disney en Betty Boob. De grote doorbraak kwam in de jaren 90, maar er bestond in Nederland al langer een underground fancultuur. Mensen zoeken ook naar niche-achtige genres omdat ze iets zoeken dat Amerikaanse cultuur niet biedt. We bespreken waarom we zo'n behoefte hebben om Japanse popcultuur tot Anders te maken.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 61: K-pop; Afl 80: Kopieercultuur; Afl 71: Klasse en consumptie; Afl 95: Kindertelevisie; Afl 139: Oost/west-denken.

Massavoorlichting over eten ontstaat pas na de crisis van de jaren 30. Al in de jaren 50 klinkt de roep om meer preventieve gezondheidszorg om ziektes gerelateerd aan dikte te voorkomen. Toch is het een moeilijke gewaarwording voor het Voorlichtingsbureau voor de Voeding dat voorlichting niet voldoende is om gedragsverandering te bewerkstelligen. Interessant daarbij is dat esthetische en gezondheidsargumenten direct door elkaar lopen. We bespreken uitgebreid de vreemde case Leontien van Morsel, feministische tegengeluiden en de manier waarop je dit allemaal kunt onderzoeken.  Link bij deze uitzending:  De website van Jon Verriet: https://www.voedselgeschiedenis.nl/ Verwante afleveringen in het archief:  Afl 16: De populariteit van eetmedia; Afl 71: Klasse en consumptie; Afl 72: Verantwoord eten.

Een kenniseconomie vraagt snelle uitwisseling van inzichten en de overheid bevordert daarom public engagement van wetenschappers, soms ook wel gelabeld als valorisatie. De bestaande academische waarderingscultuur is daar echter niet op ingesteld: wetenschappers krijgen uren voor onderwijs en onderzoek, de rest is vrije tijd. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over publieke betrokkenheid en de universiteit. Dat doen we met Mirko Schaefer, Universitair hoofddocent Informatie- en computerwetenschappen van de Universiteit Utrecht, en mede-oprichter van de Utrecht Data School. Publieke betrokkenheid gaat niet alleen om het algemene publiek, maar ook met partijen daarbuiten. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van ondernemende wetenschap, waarbij het niet zozeer draait om het verzilveren van kennis maar om achterhalen wat er speelt in een bepaalde sector. Een nieuwe waarderingscultuur vergt verandering van universiteiten, van onderzoekers maar ook van de universiteiten zelf. Zij komen er nu achter da

Mensen besteden tijd aan media en verschillende partijen willen graag zo precies mogelijk weten hoeveel tijd dat is. Het meten daarvan is een lastige kwestie: bereik en impact zijn niet hetzelfde, en vaak gebruiken we media zonder het door te hebben - denk aan muziek die op de achtergrond aanstaat. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over tijdsbestedingsonderzoek. Dat doen met Sjoerd Pennekamp, directeur van Stichting Kijkonderzoek.  Voor wie meten we dit en hoe gebeurt dat? Uiteraard hebben we het over de befaamde kastjes waarmee de kijkcijfers bepaald worden. We bespreken historische methoden en nieuwe digitale technieken. Welke veranderingen in het medialandschap zijn relevant? Kunnen we ooit echt met precisie vaststellen hoeveel tijd mensen met welke media doorbrengen?   Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 50: Filterbubbels; Afl 75: Het einde van televisie; Afl 86: Lezersonderzoek; Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie; Afl 141: Statistiekgeletterdheid.  We nemen een ko

De mens was eeuwenlang de maat der dingen, maar dat idee ligt onder vuur. Vanuit gender- en postkoloniale studies, maar ook dankzij klimaatverandering. We maken ons eigen voortbestaan op aarde moeilijk en dat vereist veranderingen in ons denken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het einde van de mens. Dat doen we met Rick Dolphijn, Universitair Hoofddocent Geesteswetenschappen aan de Universiteit Utrecht.  We leven nu in het Antropoceen, het tijdperk waarin de mens de dominante factor in geologische veranderingen is zoals meteorieten tektoniek dat eerder waren. Dit is een geesteswetenschappelijke kwestie omdat het gaat over de verbeelding van de mens. Het posthumanisme is een filosofische stroming die de mens als constructie ziet en die het humanisme wil herschrijven. We bespreken wat dit betekent en wat de consequentie is van het loslaten van de mens als maat.  Links bij deze uitzending: Boek Amitav Ghosh The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable; https://press.uchi

Sex sells, zeker in de media. Vaak zijn dat quasi-informatieve stukken over handigheidjes in bed, maar er wordt ook veel aandacht besteed aan daadwerkelijk onderzoek. Het publiek wil weten hoe vaak we het doen, is geïnteresseerd in veranderingen zoals tijdens corona. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over seksonderzoek in de media. Dat doen we met Yuri Ohlrichs, seksuoloog NVVS en senior medewerker Programma Seksuele Vorming bij Rutgers.  Wat voor onderzoek doet Rutgers en hoe zien we dat terug in de media? (Spoiler: best goed.) We hebben het over het competitie-element in weten hoe anderen seks hebben. Welke onderwerpen missen er en welke seksmythen zijn nog steeds in omloop? Welke ruimte is er in de media voor onderzoek naar seks?  Links bij deze aflevering:  Handleiding Rutgers Zo praat je met jongens over seks https://shop.rutgers.nl/nl/webwinkel/seksuele-vorming/zo-praat-je-met-jongens-over-seks/15318&page= Overzicht onderzoek Rutgers https://rutgers.nl/over-rutgers/onderzoek/ Ver

Kranten brengen niet alleen feiten rond en achtergronden bij het nieuws, maar ook perspectieven op wat er gaande is in de wereld in de vorm van columns en essays. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het belang van duiding. Dat doen we met Bas Heijne, schrijver en essayist, en ontvanger van de P.C. Hooft-prijs 2017.  We vragen hem uiteraard waarom hij gestopt is met zijn bekende columns in NRC Handelsblad, maar het gesprek gaat vooral over de zin van richting geven. Moet je ook oplossingen bieden? Brengt het ontleden van de werkelijkheid troost? En voor wie dan, de schrijver of de lezer? Essayistiek is voor Heijne vanuit ervaring observeren. We hebben het over de personaliseringstrend in de journalistiek en de rol van expertise. Wat is nu precies het belang van duiding?  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 41: Subjectieve journalistiek; Afl 55: Wijsheid; Afl 126: Dissonante stemmen.

Hoe ver je ook terug gaat in de geschiedenis, de macht wil altijd het gedrag van ondergeschikten controleren. Individueel handelen kan immers nadelig zijn voor het collectief. Ook individuen zelf willen het graag goed doen, maar weten hoe dat moet en het ook daadwerkelijk doen zijn volgende stappen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gedragsverandering met Reint-Jan Renes, Lector Psychologie voor een Duurzame Stad aan de Hogeschool van Amsterdam.  Nudging is een bekende term uit deze hoek, maar het instrumentarium van de gedragsveranderaar is divers. Het gaat naast communicatie en voorzieningen ook om regelgeving en financiële prikkels. Met motivatie alleen kom je er niet, er zijn allerlei psychologische uitdagingen zoals moral licensing. Ons gesprek gaat vooral over gedragsverandering tijdens de coronacrisis en gedragsverandering om klimaatverandering te vertragen, maar we hebben het ook over kwesties rond paternalisme en ethiek. Waarom is gedragsverandering eigenlijk een communicatie

De geesteswetenschappen hebben een imagoprobleem. De afgelopen jaren verschenen er allerlei berichten over de vermeende dood van de humananoria, gevolgd door allerlei verdedigingen van het nut van alfa én kritiek op die nutsbenadering van wetenschap. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de aard van de geesteswetenschap. Dat doen we met Rens Bod, hoogleraar Computational and Digital Humanities aan de Universiteit van Amsterdam.  Wat maakt geesteswetenschap tot een aparte tak van wetenschap? Het talige onderscheid tussen science en studies is uniek voor het Engels. In andere talen bestaat het niet: scientia = kennis = wetenschap. Definiëren is altijd lastig vanwege overlap met andere disciplines en aandachtsgebieden, maar er is toch duidelijk een aantal methoden te ontwaren die eigen zijn aan de geesteswetenschap. Daarnaast zijn verschillende scholen die zo uiteenlopen dat ze nauwelijks meer met elkaar kunnen/willen praten. De representatie van de geesteswetenschap in de media ligt gevoeli