De Rudi & Freddie Show

#130. Eind vorige maand kondigde de stichting Urgenda aan dat de milieuorganisatie via de rechter een dwangsom wil opleggen aan de Nederlandse staat. Feit is dat Nederland nog steeds te weinig doet om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan. Op de dag dat directeur Marjan Minnesma hoog overleg voerde met haar advocaten vond ze ook tijd om aan te schuiven in onze podcast. We hebben het niet over haar jeugd, over haar drijfveren, over haar voorliefde voor klassieke muziek of over haar werkdagen van twintig uur. We hebben het over haar plannen. Denk aan de toekomst van de grootste uitstoter van broeikasgassen in Nederland, Tata Steel. Of de hoeveelheid stroom die we met windmolens op zee kunnen opwekken. Of de toekomst van de landbouw in Nederland, de rol van 'houtige biomassa' in de energiemix, of de wijze waarop we miljoenen woningen van het aardgas kunnen afkrijgen. Gesprekken over de aanpak van klimaatverandering willen nog weleens verzanden in abstractie ('het is allemaal de schuld van de bezittend

#129. Er was een tijd, niet eens zo heel lang geleden, dat de meeste mensen min of meer gevangenen waren. Rond het jaar 1800 was naar schatting driekwart van de wereldbevolking tot slaaf gemaakt of horige. Miljoenen Afrikanen werden in slavenschepen naar kolonies ontvoerd, slavernij bestond ook in Afrika zelf, onder de Arabieren in het Ottomaanse Rijk, in India en onder de oorspronkelijke bewoners van Amerika, die krijgsgevangenen regelmatig verkochten als slaven. Eeuwenlang moesten miljoenen en miljoenen mensen werken, 12 tot 14 uur per dag, terwijl ze niet werden betaald voor hun arbeid. Velen werden mishandeld en stierven jong. Al die mensen werkten in een economie die grotendeels draaide op gedwongen arbeid; als je naar een winkel ging was het moeilijk om een product te vinden dat er niet op de een of andere manier mee te maken had. Niet slavernij, maar vrijheid was de uitzondering. Had je indertijd betoogd dat slavernij een grote morele schandvlek was, en dat het zo snel mogelijk moest worden afgeschaf

#128. Luisteraars, ik ben alleen. Rutger is vertrokken naar exotische oorden (Callantsoog of zoiets). In de vorige podcast kondigde ik daarom al aan dat ik deze week een volstrekt ontoegankelijke podcast ging opnemen. Een gesprek dat ik wil voeren, niet waar jullie naar willen luisteren. Ik kan nu zeggen: dat is gelukt. Mijn gast is Coen Teulings, voormalig directeur van het Centraal Planbureau, thans hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Teulings heeft een breed oeuvre in de economie: pensioenen, macro-economie, stedelijke economie. Hij lijkt zich nu iets meer richting wereldgeschiedenis te bewegen, dus dat zal wel zo'n boek worden met één woord in de titel. Je kent het genre: Kapitaal, Groei, Geld, Mand. Dus, waar gaat de podcast over? Over waarom jagers-verzamelaars niet in steden woonden, waarom Babyloniërs wel in steden gingen wonen, waarom wij in steden wonen, zelfs al kost het een godsvermogen om in zo'n pot met pieren te wonen. Waarom bestaat Almere? Moet er een hogesnelheidslijn komen tussen

#127. Zestienhonderd kilowattuur aan stroom. Dat is wat één Bitcoin-transactie gemiddeld kost. Om je een idee te geven, met 1600 kilowattuur kun je bijna tienduizend kilometer rijden met een elektrische auto. Of één appartement een jaar lang van stroom voorzien. Of tweehonderd LED-lampen een heel jaar laten branden. Koop je zo min mogelijk spullen? Heb je een warmtepomp, compenseer je al je vliegvakanties en heb je zonnepanelen op je dak waar je ieder jaar zo'n drie, vier of misschien zelfs vijfduizend kilowattuur aan stroom mee opwekt? Heel mooi allemaal, maar als je tegelijkertijd ook in Bitcoin zit dan heb je al je goede daden weer teniet gedaan. Hoe is het mogelijk dat heel wat mensen zich druk maken over klimaatverandering, terwijl ze ook in Bitcoin investeren? En waarom is een munt die zoveel klimaatschade aanricht nog niet verboden? We hebben het in deze podcast over de argumenten van de voorstanders, en we zullen er geen doekjes om winden: die vinden we niet erg sterk. Als altijd zijn we benieuw

#126. Luisteraars! In de nasleep van de toeslagenaffaire hoor je het steeds vaker: er moet meer aandacht komen voor de uitvoerbaarheid van beleid. Politici kunnen wel leuke plannen bedenken, maar ze zouden zich vaker moeten afvragen of die plannen wel uitvoerbaar zijn door ambtenaren bij bijvoorbeeld het UWV, de Belastingdienst of de Sociale Verzekeringsbank. Op zich is dit geen nieuwe analyse. Sterker nog, al decennia nemen politici zich voor om meer aandacht te geven aan de uitvoering. En toch wil het nog wel eens gebeuren dat er wetten worden gemaakt die helemaal niet kunnen. Dan verschijnt er plotseling een maatregel in het regeerakkoord: 'wij willen loondispensatie' (wat dat ook moge wezen). En dan komt men er na maanden achter: de ambtenaar kan dit niet uitvoeren, de burger kan dit niet begrijpen. Maar ja, het staat wel in het regeerakkoord. Door de beperkte aandacht voor de uitvoerbaarheid van politieke plannen ('Fraude moet keihard worden aangepakt!) kunnen grote ongelukken ontstaan, zoals de toesl

#125. Vier jaar geleden besloot correspondent Thalia Verkade zich vast te bijten in de toekomst van ons verkeer. Ze raakte al snel gefascineerd door de nieuwste ontwikkelingen, van elektrische auto's tot speed pedelecs, van deelfietsen tot slimme verkeerslichten. En dan had je ook nog de belofte van zelfrijdende auto's, drones die pakketjes afleveren en raketten naar Mars. De toekomst leek glanzend, hypermodern en ronduit opwindend. Maar toen sprak Thalia met Marco de fietsprofessor. Marco te Brömmelstroet is hoogleraar Toekomsten van Stedelijke Mobiliteit. Toen Thalia hem enthousiast vertelde dat ze aan het uitzoeken was wat er nodig is om Nederland klaar te maken voor een heel netwerk aan fietssnelwegen, keek hij haar zwijgend aan. Waarom zou je dat willen, vroeg hij. Waarom zouden fietsers zo snel mogelijk op hun werk moeten komen? Gaat het in het verkeer echt alleen over de vraag hoe je zo snel mogelijk van A naar B komt? Of zijn er ook nog andere dingen belangrijk? Het ongemakkelijke gesprek dat vo

#124. In 2011 publiceerde de Nederlandse advocaat Roger Cox zijn boek Revolutie met recht. Cox was tot de conclusie gekomen dat overheden en bedrijven bij lange na niet genoeg doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. En dus dacht hij dat er een nieuwe weg bewandeld moest worden. De weg van het recht. Cox beargumenteerde dat rechters weleens een cruciale rol zouden kunnen gaan spelen in de energietransitie, als burgers de grootste vervuilers voor het gerecht zouden slepen. De meeste mensen schrijven een boek en hopen dan dat iemand anders er iets mee doet. Zo niet Roger Cox. Deze advocaat spande in 2013 samen met stichting Urgenda een zaak aan tegen de Nederlandse staat. En jawel, hij won. In 2018 dagvaardde hij samen met Milieudefensie het olie- en gasbedrijf Shell. Deze week volgde de uitspraak van de rechter: Cox en Milieudefensie werden in het gelijk gesteld. Oftewel: Shell moet de uitstoot van broeikasgassen veel sneller terugbrengen, met 45 procent in 2030 om precies te zijn. In deze podcast

#123. Ik keek vorige week een verkiezingsfilmpje van Jesse Klaver, die mij de woningmarktproblematiek uitlegde. Zo'n beetje elke klassevijand kreeg een veeg uit de pan: buitenlandse beleggers, huisjesmelkers, Stef Blok. De problemen op de woningmarkt bleken – niet geheel onverwacht – te wijten aan een overschot aan marktwerking en neoliberalisme. In deze podcast waag ik (die andere Jesse) dat clichématige linkse verhaal enigszins te nuanceren. In grote delen van Nederland is een vierkante meter veel meer waard dan het kost om erop te bouwen. Als het puur aan de markt lag, dan zou er nu dus een gierende bouwwoede heersen. Maar waarom krijgen we dan geen woningen? Het is de paarse krokodil op de Nederlandse woningmarkt: er is geen vierkante meter in Nederland waar geen gedetailleerde plannen voor bestaan. Wat is landbouwgrond en wat is bouwgrond? Waar mag je bouwen? Hoeveel mag je daar bouwen? Mag je daar alleen werken of ook wonen? Hoe hoog moeten de plafonds zijn? Hoe steil de trappen? Hoeveel parkeerplek

#122. Op 23 april jongstleden publiceerde de Nederlandse topambtenaar Bernard ter Haar een opmerkelijk artikel op zijn persoonlijke blog. De titel: 'De Nederlandse overheid heeft deze eeuw nog niets substantieels tot stand gebracht'. Er volgt een pijnlijke analyse, over een land dat steeds verder omlaag tuimelt in de internationale ranglijstjes. Wat is er gebeurd met het land dat ooit zo vooruitstrevend, zo modern en zo progressief was? Dat is de vraag die we in deze podcast wilden stelden aan de bekendste historicus van Nederland, een van onze grootste 'national treasures': Maarten van Rossem. Nu moeten we eerlijk bekennen dat er van dat aanvankelijke plan weinig is overgebleven. Gelukkig maakte dat ons gesprek er niet minder leuk op. We hebben het over... ja, over wat niet eigenlijk? De Nederlandse bestuurscultuur, dinosauriërs, klimaatverandering, Texel als zeekering, het Nieuwe Testament, Wim Kok, Sony, Margaret Thatcher, het nut van Latijn en de Verkadeplaatjes van Jan Voerman.

#121. Een Nederlander met een modaal inkomen behoort tot de rijkste 3,5 procent van de wereldbevolking. Mensen vinden zichzelf meestal niet rijk, maar laten we eerlijk zijn: als je weleens eten weggooit, mineraalwater uit een flesjes drinkt, koffie to go bestelt of kleding aanschaft die je zelden draagt, dan ben je – relatief gezien – stinkend rijk. Toch geeft een gemiddeld Nederlands huishouden maar 0,4 procent van het inkomen aan goede doelen. Wat zijn de morele implicaties van onze rijkdom? In 1971 schreef filosoof Peter Singer een baanbrekend artikel waarin hij betoogde dat mensen in rijke landen de plicht hebben om een groot deel van hun inkomen te doneren aan mensen in veel armere landen. Het artikel werd de oertekst van een beweging die bekend is komen te staan onder de naam 'effectief altruïsme'. Effectief altruïsten zien het als hun plicht om meer goed te doen (oftewel: een groot deel van hun tijd en geld aan anderen te besteden) maar willen óók nadenken over hoe ze dat zo doeltreffend mogelijk k

#120. Het frame lijkt nu echt onaantastbaar: het kabinet Rutte III zou doelbewust informatie hebben achtergehouden voor kritische Kamerleden, en zich louter hebben beziggehouden met de beeldvorming rondom de toeslagenaffaire. De échte helden, met inmiddels bijna een aureool boven hun hoofd, zouden dwarse Kamerleden als Pieter Omtzigt en Renske Leijten zijn, die samen met onvermoeibare journalisten als Pieter Klein (RTL Nieuws) en advocaten als Eva González Pérez keihard hebben gestreden voor de slachtoffers van de toeslagenaffaire – hoe hard het kabinet, de Belastingdienst, het ministerie van Financiën, en bewindspersonen als (de inmiddels afgetreden staatssecretaris) Menno Snel hen ook tegenwerkten. In deze nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show stellen we toch nog maar een keer de vraag: klopt dit frame wel? Is er nog ruimte voor grijstinten? Zijn Omtzigt en Leijten echt de smetteloze helden die loepzuiver handelden? Was Menno Snel werkelijk alleen bezig met de beeldvorming en klopt het dat hij

#119. Een nieuwe aflevering van de Rudi & Freddie Show! Met dit keer te gast: Senna Maatoug, kersvers lid van Tweede Kamer der Staten Generaal. Wat komt er allemaal over je heen als je ineens 'een van de honderdvijftig' bent?

#118. Deze week in De Rudi & Freddie Show stellen we de vraag: wat stond er eigenlijk op het spel in #verkennersgate? Er was geen euro verkeerd besteed en niemand zou zijn uitkering verliezen. Tien jaar Rutte, en dan pak je hem hierop?

#117. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer als gast: de filosoof Jurriën Hamer, die deze maand het boek publiceerde Waarom schurken pech hebben en helden geluk. Het is een confronterend boek over een eeuwenoud vraagstuk: hebben we een vrije wil?

#116. Een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show! Met dit keer drie zaken op de agenda: de uitdaging van Correspondentlid Skander aan ons adres om te stoppen met vlees en zuivel, de wondere wereld van warmtepompen en het fenomeen Pieter Omtzigt, die zo langzamerhand de status van een halve heilige krijgt.

#115. Wereldwijd zijn er ongeveer 20 miljard kippen, 1,5 miljard koeien, 1,2 miljard schapen en 1 miljard varkens. Deze dieren worden in rap tempo opgekweekt, geslacht, verpakt, vervoerd, verkocht en vervolgens opgegeten. Op dit moment zijn er 20 miljard kippen. Over een paar maanden zijn er weer 20 miljard nieuwe kippen. En dan weer. En weer. Wetenschappers zijn het erover eens dat kippen, koeien, schapen, varkens en ook de meeste vissen zowel stress als pijn kunnen ervaren, net als mensen. Het is eveneens bekend dat verreweg de meeste dieren in de moderne vlees- en zuivel industrie een ellendig leven leiden. Ze worden voortdurend zwanger gemaakt, hun kinderen worden kort na de geboorte weggenomen, hun leefruimte is zeer beperkt, en hun slachting is zo naar dat de meeste mensen er geen filmpjes van kunnen kijken. En dan zijn er ook nog miljarden dieren die meteen worden gedood, bijvoorbeeld de haantjes die direct in de versnipperaar gaan omdat ze geen eieren leggen en dus geen ‘economisch nut’ hebben. Al

#114. Luisteraars! Heet van de naald, een nieuwe aflevering van De Rudi & Freddie Show. We hebben het natuurlijk over de verkiezingen, proberen de uitslag te interpreteren en denken na over de implicaties voor de komende vier jaar.

#113. Luisteraars! Vlak voor de verkiezingen nog een podcast met een Kamerlid dat weinig voorbijkomt in de media, maar ondertussen zeer invloedrijk is. Je zou hem zelfs 'de man van 250 miljoen' kunnen noemen – want dat is het bedrag wat grote multinationals aan belasting moeten ophoesten dankzij hem. Een interview met Bart Snels van GroenLinks.

#112. Luisteraars! Deze week spreken we met niemand minder dan Armen Hakhverdian. Armen is één van de oprichters van het populair-politicologische blog Stuk Rood Vlees, waar regelmatig beschouwingen verschijnen van de betere Nederlandse politicologen. We hebben het over politieke polarisatie in Nederland. Hoe staat het met onze haatgevoelens ten aanzien van ons vijandige partijen? Kunnen wij ‘de ander’ nog wel beoordelen op de inhoud, of gaat het er steeds meer om welk politiek shirtje hij of zij aan heeft? En is polarisatie eigenlijk wel zo slecht? Hoort het niet juist ook bij een gezonde democratie dat er stevig gepolariseerd wordt? Armen vertelt ook over zijn eigen onderzoek naar de afspiegeling van het electoraat in het parlement. Nederland is een diplomademocratie, waarbij vrijwel alle zetels in de Tweede Kamer worden ingenomen door hoogopgeleiden. Wat betekent dat voor onze democratie? Zorgt het er voor dat bepaalde onderwerpen wel, en andere onderwerpen niet, onderdeel van het debat worden?

#111. Strenger straffen hoeft niet meer, het minimumloon mag omhoog, en we hebben in dit land een sterkere overheid nodig. Hij noemt zichzelf geen 'vegetariër', maar eet toch geen vlees. Klaas Dijkhoff: je zou hem een linkse jongen met een rechts levensgevoel kunnen noemen, en dus leek hij uitermate geschikt als gast voor De Rudi & Freddie Show. We hebben het over de ruk naar links (op sociaal-economisch vlak) in de Nederlandse politiek, over de doorgeslagen fraudejacht van de afgelopen jaren en het nieuwe pleidooi van de VVD voor 'het recht om een foutje te maken', over het werk als lid van de Tweede Kamer, over de kwaliteit van de politieke journalistiek in Nederland – kortom, genoeg interessante stof om voor te gaan zitten.