Historia Polski Dla Dzieci

Ta muzyka, którą słyszeliście na początku została napisana przez Ignacego Paderewskiego. Był to najsłynniejszy muzyk w tamtych czasach i to najsłynniejszy nie tylko w Polsce, ale na całym świecie. Gdy jednak Polska odzyskała niepodległość to on wrócił i zamiast grać zajmował się wszystkim co było potrzebne dla Polski. Polska była dla niego ważniejsza niż jego kariera muzyczna. Ale zacznijmy od początku. Kim był Ignacy Paderewski?Paderewski urodził się w 1860 roku. Matka zmarła kilka miesięcy po jego narodzinach. Gdy miał 3 lata ojciec wziął udział w powstaniu styczniowym i później siedział przez rok w więzieniu. W tym czasie małym Ignacym i jego starszą siostrą Antoniną zajmowała się ciotka. O powstaniu styczniowym mówiliśmy w odcinku 45. Wybuchło ono 22 stycznia 1863 z powodu branki.Ignacy Paderewski już jak był mały lubił grać na starym rodzinnym fortepianie. Później uczył się w tej samej szkole muzycznej, którą wcześniej ukończył inny znany polski kompozytor Fryderyk Chopin.Po ukończeniu szkoły Paderewski

Czy słyszeliście kiedyś o “Cudzie nad Wisłą”? Tym cudem była bitwa warszawska. Jak do niej doszło i dlaczego jest nazywana “cudem”?Jak pewnie pamiętacie Polska odrodziła się po 123 latach zaborów. Odrodziła się 11 listopada 1918 roku. Tak więc gdy doszło do bitwy warszawskiej w 1920 roku Polska miała niecałe dwa latka.Gdy wybuchła wojna polsko-rosyjska na początku wygrywali Polacy i Polska robiła się coraz większa. Robiła się większa, bo polskie wojsko zdobywało coraz więcej terenu. Jednak później zaczęli wygrywać Rosjanie i Polska zacząła się robić coraz mniejsza.Gdy Rosjanie zdobyli już dużą część Polski stanęli pod Warszawą. Polacy bronili swojej stolicy czyli właśnie Warszawy i właśnie ta bitwa jest nazywana bitwą warszawską. Trwała od 13 do 25 sierpnia 1920 czyli około 13 dni.Ale zanim przejdziemy do samej bitwy musimy sobie powiedzieć trochę o polskich rzekach. Czy wiecie jaka jest najdłuższa rzeka w Polsce. To Wisła. Przepływa ona między innymi przez Kraków, Warszawę, Toruń i Gdańsk. Do Wisły dopływają

Witam w 46 odcinku podkastu. Dziś będziemy kontynuować historię powstania wielkopolskiego. W odcinku 44 mówiliśmy o tym powstaniu, że wybuchło 27 grudnia 1918 roku czyli tuż po Bożym Narodzeniu. Jego wybuch spowodował przyjazd Paderewskiego do Poznania. Ale o tym możecie posłuchać w tamtym 44 odcinku. To powstanie czyli powstanie wielkopolskie zaczęło się 27 grudnia 1918, a skończyło 16 lutego 1919. W tym czasie Polacy zdobywali kolejne miasta w Wielkopolsce. Dziś powiemy sobie o tym jak zdobyli lotnisko.Ławica to wieś, która była koło Poznania. Ale przez 100 lat Poznań się rozrósł i dziś Ławica to dzielnica Poznania. Tak więc kiedyś to lotnisko było koło Poznania, a teraz jest w granicach miasta.100 lat temu czyli w styczniu 1919 roku Polacy już zdobyli Poznań, ale lotnisko Ławica pozostawało w rękach Niemców. Polacy się obawiali, że Niemcy w ramach zemsty zbombardują miasto Poznań. Tak więc 5 stycznia 1919 roku udali się na lotnisko i zaproponowali Niemcom, aby się poddali. Ci jednak nie chcieli i dlatego 6

Dzisiaj mija pełny rok od momentu, kiedy ukazała się nasza pierwsza audycja. Dziś zapraszam was do 45 odcinka i oczywiście wszystkich wcześniejszych, których jeszcze nie słuchaliście.Dzisiaj jak już powiedziałem jest 8 stycznia. Styczeń jak pewnie wiecie to pierwszy miesiąc w kalendarzu. Jest o miesiąc, w którym jest zima. Czy wiecie kiedy zaczyna się zima? Zima zaczyna się tuż przed Bożym Narodzeniem w grudniu, kończy się około 21 marca. Tak więc zima trwa kawałek grudnia, cały styczeń, cały luty i dużą część marca. Tak więc, styczeń to w zasadzie środek zimy. Dlaczego tyle mówię o tym miesiącu? Dziś powiemy sobie o powstaniu styczniowym. Działo się to podczas zaborów, czyli w okresie, kiedy nie było Polski. Pamiętacie jak długo nie było Polski podczas zaborów?Polska przestała istnieć w 1795. Nie było jej przez 123 lata, aż do 1918 roku. W tym czasie było wiele powstań. Czy wiecie co to znaczy? Co to znaczy “powstanie”? Mówiliśmy już w naszych audycja o powstaniu warszawskim podczas II wojny światowej oraz o

Witam was w 44 audycji podkastu “Historia Polski dla Dzieci oraz według Dzieci”.11 listopada przypada święto niepodległości Polski. Wtedy Polska odzyskała niepodległość. Czy jednak cała Polska? Nie. 11 listopada Polska była dość mała. W zasadzie Polska miała wtedy tylko Mazowsze z Warszawą oraz Małopolskę z Krakowem. Polska nie miała jeszcze wtedy Wielkopolski z Poznaniem. Nie miała też Śląska ani Pomorza. Dziś powiemy sobie o tym jak Polska odzyskała Poznań i Wielkopolskę.Ale może najpierw powtórzmy sobie co to jest Małopolska, Wielkopolska i Mazowsze. Polska jest podzielona na takie części. Najstarsza część Polski tam gdzie jest Gniezno i Poznań jest nazywana Wielkopolską. Druga część Polski to Małopolska, w środku której leży Kraków. A Mazowsze to trzecia część Polski. Po środku Mazowsza leży Warszawa. Gdy Polska odzyskała niepodległość 11 listopada 1918 roku niepodległość odzyskała tylko Małopolska i Mazowsze. Wielkopolska była cały czas pod panowaniem Niemców, którzy wtedy nazywali się Prusakami.Dziś kie

Dziś będziemy mówić o rzeczach, które się wydarzyły 25 grudnia. Wielu ludzi wierzy, że właśnie tego dnia urodził się Jezus z Nazaretu i właśnie dlatego 25 grudnia jest obchodzone Boże Narodzenie. W tym okresie przypada przesilenie zimowe. Oznacza to, że jest najkrótszy dzień w roku, a najdłuższa noc. Z tego powodu właśnie w ten dzień Rzymianie obchodzili w ten dzień Saturnalia, a Persowie narodziny Mitry.My jednak skupimy się na wydarzeniach historycznych przypadających na ten dzień. Ponieważ chrześcijanie wierzą, że Jezus urodził się tego dnia, często w ten właśnie dzień koronowano królów.W Europie panowali kiedyś cesarze rzymscy. To właśnie ci Rzymianie, którzy obchodzili Saturnalia 25 grudnia. Jednak cesarstwo rzymskie upadło w piątym wieku i nie było go przez 300 lat. Jednak w roku 800 właśnie 25 grudnia papież koronował Karola Wielkiego na cesarza. Karol Wielki był najsłynniejszym władcą średniowiecza. Od jego imienia Karol powstało słowo król. A pamiętacie kto został pierwszym królem Polski? Był nim Bol

Dzisiaj będziemy mówić o zimie stulecia. Dzieci lubią zimę. Dorośli też, ale nie wszyscy. Dzieci lubią zabawę na śniegu, sanki, łyżwy, lepienie bałwana itd. Dorośli jednak mają czasami z śniegiem dużo problemów. Np. samochód nie chce zapalić, bo jest zimno. Rura pęknie od mrozu. Trzeba odśnieżyć dom itd.A jak jest z wami. Czy wy lubicie zimę? A czy wasi rodzice lubią zimę?Dziś będziemy mówić o zimie stulecia, ale co to znaczy. Ludzie podzielili czas na stulecia, które nazywa się też wiekami. Taki wiek, albo stulecie zaczyna się od roku, który ma zero i jeden na końcu numer, a trwa aż do roku z dwoma zerami na końcu. Np. wiek 20 zaczął się w roku 1901, a skończył w 2000. Teraz żyjemy w wieku 21, który zaczął się w roku 2001, a skończy się w roku 2100.Gdy więc mówimy o zimie stulecia mamy na myśli najzimniejszą zimę w 20 wieku. Nie możemy powiedzieć jaka jest najzimniejsza zima w 21 wieku, bo on się jeszcze nie skończył.Tak więc będziemy mówić o zimie stulecia, czyli największej zimie w 20 wieku. A która to był

Dzisiaj powiemy sobie o czymś co się zdarzyło kiedy ja miałem 12 lat. Było to w 1981 roku. Czy wiecie ile lat minęło od tego czasu?W tamtych czasach nie było wiele programów dla dzieci. W niedzielę rano był najdłuższy program i nazywał się Teleranek. Cały tydzień na niego czekałem. Ale w pewną niedzielę 13 grudnia 1981 roku nie było Teleranka w telewizji. Niczego nie było w telewizji. Mama włączyła radio, ale tam też głucha cisza. Postanowiła więc zadzwonić i zapytać się co się stało. Wtedy okazało się, że telefony także nie działają. Później w telewizji pojawił się generał Jaruzelski, który przeczytał oświadczenie. Padły wtedy słowa, których nawet moja mama nie rozumiała.Bo co to jest stan wojenny? Czy to jest wojna? Czy ktoś napadł na Polskę? Nikt wtedy nic nie wiedział. Okazało się później, że to był swego rodzaju zamach stanu. Czy wiecie co to jest zamach stanu?Zamach stanu jest wtedy, gdy ktoś przejmuje władzę. Najczęściej zamachy stanu robi wojsko. Coś takiego właśnie zdarzyło się w Polsce.Jak jednak do

Dziś powiemy sobie o być może najkrótszej bitwie w historii polskiego oręża. Na lekcji oglądaliśmy fragment filmu “Popioły”, w którym jest pokazana ta krótka bitwa. Link do filmu:https://www.youtube.com/watch?v=gF8jXjlQr5cTa bitwa rozegrała się w czasach gdy nie było Polski. Polscy żołnierze wstąpili do francuskiego wojska.Madryt to stolica Hiszpanii. Napoleon chciał zdobyć stolicę, aby podbić ten kraj czyli Hiszpanię.Ale dlaczego Napoleon chciał podbić Hiszpanię? On chciał na tronie hiszpańskim posadzić swojego brata Józefa.Gdzie była ta bitwa?Somosierra to wioska na drodze do Madrytu czyli stolicy Hiszpanii. Przed tą wioską znajduje się wąwóz czyli taka wąska droga. Ale dlaczego zaatakowali najpierw Somosierrę? Było bardzo wąsko.Droga do Somosierry była bardzo wąska. Hiszpanie postawili tam cztery armaty jedna obok drugiej, ale nie chciały się zmieścić, a więc musieli zdjąć koła z dwu środkowych armat i dopiero wtedy zmieściły się na tej drodze. Aby utrudnić jeszcze ten atak Hiszpanie przed armatami ustawil

Kiedy Polska odzyskała niepodległość po 123 latach coś się w niej zmieniło. Czy wiecie co? Zmieniły się granice. Przed zaborami Polska była połączona z Litwą i nazywała się Rzeczpospolita Obojga Narodów. Ale po 123 latach zaborów Litwa nie chciała już być razem z Polską. Litwa stała się osobnym krajem. Zmieniło się jednak coś jeszcze. Czy wiecie co?Chodzi mi o ustrój państwa, albo formę rządów. Co to znaczy? Ustrój państwa albo forma rządów to np. monarchia albo demokracja. Czy znacie te pojęcia?W Polsce przed zaborami rządził król. Ostatnim królem był Stanisław August Poniatowski. Ale po rozbiorach nie było już króla. Polska przed rozbiorami była królestwem, a po rozbiorach była już Republiką albo Rzecząpospolitą. Przed rozbiorami w Polsce była monarchia, a po rozbiorach demokracja. Ale dlaczego w Polsce po zaborach nie było króla?Józef Piłsudski był demokratą. To znaczy, że nie lubił monarchii i chciał, aby w Polsce była demokracja. Ale dlaczego ludzie nie chcą monarchii, czemu nie chcą mieć króla?Tak więc

Jak pewnie wiecie 11 listopada 2018 roku przypada 100-letnia rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Sto lat temu czyli 11 listopada 1918 roku Polska odzyskała niepodległość. Jak do tego doszło? O tym będzie właśnie dzisiejszy odcinek.Przez 123 lata nie było Polski. Została ona podzielona na trzy części przez Niemcy, Austrię i Rosję. Gdy w 1914 roku wybuchła I wojna światowa zaborcy czyli te trzy kraje obiecywały stworzyć Polskę na nowo jeżeli Polacy im pomogą.Najpierw I wojnę światową przegrała Rosja. Niemcy na terenie Rosji zrobili państwo dla Polaków i już 7 października 1918 roku Rada Regencyjna Królestwa Polskiego ogłosiła niepodległość Polski. Dlaczego więc my obchodzimy niepodległość 11 listopada, a nie 7 października? Rada Regencyjna czyli rząd Królestwa Polskiego tak naprawdę nie była niepodległa, bo podlegała Niemcom.Później I wojnę światową przegrali także Niemcy i Austria. Wtedy zaczęło powstawać dużo małych państewek na terenie Austrii.30 października ogłosiło niepodległość małe państwo

Do nagrania tego podkastu zachęciła mnie Agnieszka z podkastu “Jestem zielona”. Przysłała mi kilka pytań. Postanowiłem sprawdzić ile dzieci wiedzą o ekologii. A czy wy wiecie co to jest ekologia?Ekologia to połączenie dwóch greckich słów. Eko znaczy dom, a logia to nauka. Pewnie słyszeliście o innych naukach, które się nazywają geologia, biologia, zoologia itd. Np. nauka o zwierzętach to zoologia, co łatwo zapamiętać, bo “zoo” oznacza zwierzęta, a “logia” to nauka. Wróćmy jednak do ekologii, czyli nauki o domu. O jaki dom chodzi? Chodzi o naszą planetę ziemię. Ekologia to nauka o ziemi i o tym co się stanie jak będziemy ją bardzo niszczyć. Ekologia jest związana z czymś jeszcze.Przykładem systemu w ekologii są pszczółki. Pewnie wiecie, że te owady zapylają kwiaty. Co by się stało gdyby zabrakło pszczół. Nie byłoby owoców z nasionami i nie wyrosłyby nowe rośliny. Tak więc po pewnym czasie wymarłyby także rośliny. To się nazywa system. Gdy w systemie zabraknie jednego elementu jak np. gdyby zabrakło pszczół to

11 listopada przypadają dwie bardzo ważne rocznice. Tego dnia zakończyła się I wojna światowa i tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów.W poprzednim odcinku mówiliśmy o tym jak się żyło Polakom w czasach zaborów, czyli przez te 123 lata gdy nie było Polski.Łatwo zapamiętać tą liczbę. Polski nie było przez 123 lata. 123 zapisuje się 1, 2, 3.Ale co się wydarzyło, że Polska odzyskała niepodległość? O tym właśnie będzie dzisiejszy odcinek. Najpierw jednak musimy się zająć I wojną światową. Pamiętacie jak się nazywali trzej zaborcy? Jak się nazywały kraje, które podzieliły Polskę?Ci trzej zaborcy zawsze żyli ze sobą w przyjaźni. Jednak w 1914 roku coś się zmieniło. Prusy i Austra pokłócili się z Rosją i zaczęła się wojna, którą dzisiaj nazywamy I wojną światową.Jak się zaczęła ta wojna?W Austrii został zabity następca tronu arcyksiążę Ferdynand i jego żona Zofia. Tego zabójstwa dokonali Serbowie.Austria była bardzo zła na Serbię, bo ta organizacja Czarna Ręka pochodziła z Serbii. Aust

Nagrywam ten podkast w październiku czyli w 10 miesiącu. Zaraz po październiku jest listopad czyli jedenasty miesiąc. I właśnie wtedy przypada ważna rocznica. Łatwo ją zapamiętać bo to 11 listopada, a jak już mówiłem listopad do 11 miesiąc, a więc 11 listopada to 11 dzień 11 miesiąca. Co takiego ważnego przydarzyło się 11 listopada? W ten dzień przypadają dwie ważne daty. Jedna jest bardzo ważna dla całego świata, a druga dla Polski. 11 listopada 1918 roku skończyła się I wojna światowa i dokładnie tego samego dnia Polska odzyskała niepodległość. W tym roku, czyli w 2018 minie dokładnie 100 lat od tamtych wydarzeń. Z tej okazji nagraliśmy kilka audycji poświęconych temu wydarzeniu. Zanim jednak dojdziemy do odzyskania niepodległości musimy powiedzieć jak ją Polska straciła. I temu właśnie będzie poświęcony ten odcinek.Najpierw jednak powiedzmy co to jest niepodległość. Czy rozumiecie co to znaczy być niepodległym?Niepodległość to po angielsku independence. Ktoś niepodległy to ktoś, kto pracuje sam nie musi ni

W niedzielę 14 października będę biegł trzeci raz maraton w Leicester. Poprzednie dwa razy zajęło mi to niecałe 4 godziny i 30 minut. Teraz chciałbym być szybszy. Za każdym razem gdy przygotowuję się do maratonu przypomina mi się historia tego biegu.Wszystko zaczęło się w starożytnej Grecji. Jak może pamiętacie w odcinku 28 mówiliśmy o polskich Termopilach czyli obronie Wizny. Tam Polacy bardzo dzielnie bronili się przed dużo większym wojskiem niemieckim. Nazywa się tą bitwę Termopilami, bo podobnie walczyli Spartanie w wąwozie Termopile podczas II inwazji perskiej na Grecję. Dzisiaj powiem trochę o bitwie pod Maratonem. Była to bitwa, która odbyła się podczas I inwazji perskiej na Grecję. Tak więc bitwa pod Maratonem odbyła się przez bitwą pod Termopilami. Tam (czyli pod Termopilami) walczyli Spartanie, a pod Maratonem walczyli Ateńczycy. Dowiedzieli się oni, że wojsko perskie wylądowało niedaleko miejscowości Maraton, a więc armia Ateńczyków wyszła ze swojego miasta i poszła z nimi walczyć. Maraton jest odd

Dziś omówimy bardzo kontrowersyjny temat. Czy wiecie co to znaczy kontrowersyjny? Jest to temat o który ludzie się kłócą. Niektórzy uważają tak, a inni odwrotnie i zaczynają się kłócić kto ma rację. Właśnie taki temat dzisiaj omówimy. Ale najpierw przypomnijmy sobie króla Kazimierza Wielkiego. Co o nim pamiętacie? A pamiętacie, z kim się Kazimierz ożenił?Żydzi mieszkali w różnych krajach w Europie. Np. wielu Żydów mieszkało w krajach, w których się mówi po niemiecku. Z tego powodu żydowski język zwany Jidysz ma dużo słów z języka niemieckiego. Niemcy jednak jak i cała Europa wygonili Żydów ze swoich krajów. Gdzie więc oni wszyscy poszli?Ale czy polscy władcy pozwolą im tutaj zamieszkać? Żydzi opowiadają o tym pewną legendę. Gdy wypędzeni Żydzi doszli do polskiej granicy źle przeczytali nazwę Polska. Przeczytali ją jako “Polin”, a w ich języku znaczy to “tutaj spocznij”. Żydzi przybyli do Polski podczas rozbicia dzielnicowego, gdy Polska była podzielona i jeden z jej książąt - Bolesław Pobożny pozwolił im na t

Jak pewnie pamiętacie gdy sytuacja zrobiła się beznadziejna wycofali się oni na południe, głównie do Rumunii i na Węgry. Stamtąd dostali się do Francji i Anglii. Te dwa kraje wprawdzie wypowiedziały Hitlerowi wojnę gdy zaatakował Polskę, ale nie zrobiły nic więcej. Polscy żołnierze nie mieli jednak wyboru i udali się do tych dwóch krajów, aby dalej walczyć z Hitlerem. We Francji powstała więc Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich.Czy rozumiecie wszystkie słowa w tej nazwie: Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich?Samodzielna znaczy, że jest samowystarczalna albo, że nie potrzebuje pomocy czy wsparcia innych jednostek. Sama może dać sobie radę czyli jest samodzielna.Brygada to oddział wojska mający najczęściej około 4 tysięcy żołnierzy. Brygada dzieli się na bataliony, najczęściej cztery. Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich dzieliła się właśnie na cztery bataliony.Strzelec to oczywiście ktoś kto strzela.Ostatnie słowo to podhalański. Co ono oznacza? Podhale to część Polski przy najwyższych gó

Jak pewnie pamiętacie w audycji 29 mówiliśmy o wrześniu 1939 roku. Polscy żołnierze bili się bardzo dzielnie mimo to, że Niemcy zaatakowali ich z trzech stron. Niestety później do Niemców dołączyli Rosjanie. Niemcy zaatakowali 1 września 1939 roku, a Rosjanie 17 września. Pamiętacie co zrobili polscy żołnierze?Polscy żołnierze wycofali się do Rumunii i na Węgry. Ale jak pewnie pamiętacie nie przestali walczyć. Walczyli później z Hitlerem w Norwegii, we Francji, w Anglii i wszędzie gdzie się dało. Chcieli razem z sojusznikami pokonać Niemców i wrócić do wolnej Polski. Niestety wojna trwała 6 lat i wielu z tych żołnierzy dopiero po wielu latach wróciło do swoich rodzin w Polsce. Co w tym czasie robili cywile, czyli zwykli ludzie, którzy nie byli żołnierzami?Polska była wtedy pod okupacją niemiecką. Czy wiecie co to znaczy? Okupacja niemiecka znaczy, że rządzili wtedy Niemcy. Zrobili oni wiele złych rzeczy, np. założyli dużo obozów koncentracyjnych. Najbardziej znany jest taki obóz w Oświęcimiu.Niemcy zabierali

Porządek w głowie czyli jak zapamiętać tych wszystkich królów.Dziś chciałbym wam opowiedzieć o czymś co warto zrobić na początku nauki historii. Historia Polski jest dość długa, bo ma aż 1000 lat. Historia Stanów Zjednoczonych jest co najmniej o połowę krótsza. Gdy się uczycie o kolejnym królu to po jakimś czasie mogą się oni pomieszać. Co więc można zrobić. Należy ich sobie poukładać w głowie. Czy w waszych pokojach zawsze jest porządek? Pewnie zauważyliście, że trudno znaleźć jakąś zabawkę, gdy jest bałagan. Tak samo jest z królami w naszej pamięci. Jak ich nie uporządkujemy to nam się pomieszają. Czy jednak można zrobić porządek nie mając szafki do której się wkłada zabawki? Albo skrzynki czy czegoś jeszcze innego? Dziś chciałbym wam dać taką szafkę na królów, a w zasadzie trzy szafki. Królów, którzy rządzili w Polsce można podzielić na trzy grupy. Najpierw w Polsce rządziła dynastia Piastów, potem dynastia Jagiellonów. Ale czy wy wiecie co to jest dynastia?Dynastia to taka rodzina, która rządzi. Tak więc

Nie wiem czy wiecie, ale II wojna światowa zaczęła się w Polsce.Gdy będziecie słuchać tego podkastu spójrzcie na mapę, którą przygotowałem. Będzie ona w naszej grupie na facebooku oraz na stronie podkastu. Będzie ona też okładką tej audycji. Na tej mapie widać, że Niemcy byli na północy czyli na górze mapy oraz na zachodzie czyli po lewej stronie mapy. Na dole czyli na południu były Czechy, które wtedy należały już do Niemiec. Hitler zaatakował Polskę w 1939, a Czechy rok wcześniej czyli w 1938. Na dole też była Słowacja, która była sojusznikiem Hitlera. Sojusznik to taki przyjaciel. Gdy więc Hitler zaatakował Polskę z północy i zachodu to także Słowacja zaatakowała Polskę od południa.U góry mapy był też Gdańsk. Ale on nie należał ani do Polaków, ani do Niemców.Gdańsk był wolnym miastem, to znaczy, że był on wtedy takim malutkim państwem. Byli tam i Polacy, i Niemcy. Niektórzy uważają, że właśnie tam w Gdańsku zaczęła się II wojna światowa. Niemcy zaatakowali tam Polskich żołnierzy na Westerplatte. Zaatakowal