De Dag

Sam Bankman Fried, ooit was hij de 'posterboy' voor crypto, de jonge intellectuele progressieveling met de grote bos krullen die omarmd werd door Wallstreet en die beleggen in cryptomunten mainstream maakte. Morgen gaat een strafproces tegen hem van start. Het is volgens Amerikaanse media een van de grootste fraudezaken uit de financiële geschiedenis van de VS. 'SBF' wordt verdacht van megafraude met zijn cryptoplatform FTX, waarbij miljarden dollars verdwenen en verschillende cryptomunten instortte met gigantische verliezen wereldwijd tot gevolg. In deze podcast vertelt NOS-redacteur Roeland Müller wat de opkomst en ondergang van Sam Bankman Fried gedaan heeft met het imago - en daarmee ook met de waarde - van crypto. Is de schade ooit te herstellen? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Een groeiende groep ouderen stopt met eten en drinken om eerder dood te gaan. Het gaat vaak om mensen die niet in aanmerking komen voor euthanasie en ook niet het illegale Middel X willen gebruiken, dat tot een gruwelijke dood kan leiden. Ze stoppen dus met eten en drinken en omdat dat in een thuissituatie eigenlijk niet te doen is, bieden sommige hospices zorg en begeleiding. Hospices zien het aantal mensen dat met een doodswens binnenkomt, toenemen, blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur-verslaggever Judith Pennarts. Zij vertelt in deze podcast over twee hoogbejaarde vrouwen die allebei besloten om te stoppen met eten en drinken. Hoe zag hun sterfproces eruit; voor henzelf, voor hun familie en voor de zorgverleners? En is sterven door te stoppen met eten en drinken een humaan alternatief voor euthanasie?  Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De exodus uit Nagorno-Karabach is in volle gang. Tienduizenden etnische Armeniërs ontvluchten de enclave onder druk van Azerbeidjan. Inmiddels is een groot deel van de bevolking vertrokken. Na de opname van deze podcast kwam het nieuws binnen dat de president van Azerbeidjan een decreet heeft ondertekend waarin is bepaald dat de zelfverklaarde republiek Nagorno-Karabach per 1 januari ophoudt te bestaan. De Armeense premier zegt dat er een 'etnische zuivering' aan de gang is. Rick Lawson, hoogleraar Europese mensenrechten, was vorig jaar in Armenië en kent de dreigende situatie. Hij denkt dat Azerbeidzjan uiteindelijk kan worden berecht. En waar blijven de reacties uit de internationale gemeenschap? De EU sloot vorig jaar een nieuwe energiedeal met Azerbeidzjan. Daardoor is Brussel niet bereid om een stevige positie in te nemen in dit conflict, vertelt Moniek de Jong, onderzoeker Europees energiebeleid aan de Universiteit van Gent.

Vanmiddag speelde Ajax opnieuw tegen Feyenoord. De wedstrijd werd uitgespeeld, nadat'ie zondag was gestaakt omdat Ajax-hooligans meerdere keren vuurwerk op het veld gooiden. Daarna moest de politie traangas inzetten tegen rellende supporters. Het was het zoveelste dieptepunt bij de Amsterdamse club. Waar Ajax een paar jaar geleden nog alles leek te kunnen winnen, lukt nu niks meer. Zondag werd technisch directeur Sven Mislintat ontslagen, vanwege mogelijke belangenverstrengeling. Guido van Gorp, onderzoeksjournalist bij NOS Sport ontdekte die mogelijke belangenverstrengeling. In de podcast vertelt hij dat de problemen bij Ajax al veel ouder zijn. Er was een grote leegloop van spelers en staf die de club zo groot maakten. En er was niemand die het heft in handen nam. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Te midden van een historisch grote staking van fabrieksarbeiders in de auto-industrie, hebben zowel president Biden als Donald Trump aangekondigd dat zij de stakers deze week gaan bezoeken in Michigan: Biden vandaag, Trump morgen. Daarmee wordt de staking het toneel van wat opnieuw een verkiezingsstrijd lijkt te worden tussen deze twee oude bekenden van elkaar. In deze podcast vertelt Amerika-correspondent Marieke de Vries hoe in deze electorale slag om de fabrieksarbeider verschillende thema's samenkomen die mogelijk van cruciaal belang zijn in aan loop naar de presidentsverkiezingen van volgend jaar. Want de staking in de Amerikaanse auto-industrie draait voor Biden en Trump om meer dan salaris-eisen van de arbeiders, het gaat ook over strategische kiezersgroepen, economie en de groene energietransitie. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Al jaren zijn er zorgen over de vervuiling van chemiebedrijf Chemours in Dordrecht, maar sinds deze zomer is de discussie in een stroomversnelling geraakt. Er ligt onder meer een massaclaim van omwonenden, er zijn emotionele hoorzittingen, demonstraties voor de poort en deze week volgt een belangrijk juridisch moment, want de rechter doet uitspraak in een zaak die door vier omliggende gemeenten is aangespannen. Zij stellen het bedrijf aansprakelijk voor ernstige milieuschade die ook mensen in gevaar brengt. Aanleiding voor de groeiende druk op Chemours zijn onthullingen van Zembla-journalist Roelof Bosma. In deze podcast vertelt hij hoe het langslepende dossier aan het schuiven is geraakt, en hoe de leiding van het bedrijf zich daar nog altijd met hand en tand tegen verzet. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Begin jaren tweeduizend was hij opeens overal: Russel Brand. De Britse acteur, comedian en presentator was flamboyant, snel, geestig, had spraakmakende relaties met popsterren als Katy Perry en Danii Minogue en - zijn handelsmerk - hij zocht de grenzen op. Nu blijkt dat hij die grenzen waarschijnlijk ook overging en grappen waar eerder smakelijk om werd gelachen, klinken nu onsmakelijk en wrang. Russel Brand wordt door meerdere vrouwen beschuldigd van seksueel geweld en verkrachting. Interessant is, zegt mediawetenschapper Dan Hasller Forest in deze podcast, hoe de context waarin dit gebeurde gelijkenissen vertoont met misbruikzaken van andere mediapersoonlijkheden. De vraag die rijst: kijkt de mediawereld niet alleen te snel weg als talentvolle persoonlijkheden pervers gedrag vertonen, of wordt dat gedrag misschien zelfs gefaciliteerd? Reageren? Mail dedag@radio1.nl 

Het is de de tweede dag van de Algemene Politieke Beschouwingen. Vandaag komt demissionair premier Rutte aan het woord, nadat gisteren de Tweede Kamer debatteerde over de Miljoenennota en de plannen voor komend jaar. Twee onderwerpen springen er dit jaar uit: fossiele subsidies en bestaanszekerheid. Gisteren maakten we al een aflevering over het eerste onderwerp. Vandaag gaan we dieper in op die bestaanszekerheid. Wat verstaan we daar precies onder en hoe gaan de verschillende politieke partijen d'r mee om? Lex Heerma van Voss is bijzonder hoogleraar economische en sociale geschiedenis. Hij ziet dat het begrip bestaanszekerheid door de jaren heen steeds terugkomt en een andere betekenis krijgt. Politiek verslaggever Arjan Noorlander vult in hoe de partijen er nu hun draai aan geven.

Extinction Rebellion wist het onderwerp de afgelopen maanden op de kaart te zetten, en nu wordt het waarschijnlijk een belangrijk verkiezingsthema: het afbouwen van fossiele subsidies. Al decennia hebben luchtvaart, scheepvaart en industrie miljarden euro voordeel bij het stoken van fossiele brandstoffen. Overheden geven veel meer geld uit aan fossiele subsidies dan aan klimaat-maatregelen. Volgens vooraanstaande economen is het alsof je tegelijkertijd de verwarming en de airco aanzet. Gisteren, op Prinsjesdag, werd een analyse gepresenteerd waarin wordt beschreven wat er gebeurt als Nederland deze subsidies afbouwt. Maar hoe zijn die fossiele voordelen eigenlijk ooit ontstaan? Wat hebben ze ons opgeleverd? En hoe snel kunnen ze worden afgeschaft? In de podcast vertelt onderzoeksjournalist en hoofdredacteur van platform Investico Thomas Muntz, hoe de Nederlandse overheid jarenlang inzette op fossiele industrie, maar ook hoe de publieke én politieke opinie kantelden. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Correspondent Daisy Mohr heeft voor haar werk veel ramp- en oorlogsgebieden bezocht, maar nog nooit zag ze zoiets als in Derna - de Libische stad die verwoest is door overstromingen. Als een van de weinige buitenlandse journalisten kon ze, samen met cameravrouw Edmée van Rijn, in het centrum van de stad komen en mensen spreken die daar voor hun ogen hun wereld zagen vergaan. Daisy hield de afgelopen dagen een audiodagboekje bij, dat ze in deze podcast laat horen. Ze vertelt ook over de indrukken die ze opdeed: indrukken van een ramp van ongekende proporties en waarvan de gevolgen nog altijd niet te overzien zijn. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Het demissionaire kabinet wil af van megastallen, maar er komen er juist steeds meer bij. Dat blijkt uit cijfers die de NOS heeft opgevraagd. Volgens demissionair landbouwminister Adema past dit type landbouw niet meer bij Nederland, maar de realiteit is dat het aantal stallen met grote aantallen dieren alleen maar toeneemt en ironisch genoeg heeft dat juist te maken met aangescherpte natuur-eisen. In deze podcast legt Thomas Spekschoor uit hoe dat zit en óf het wel een probleem is, want de veestapel als geheel groeit niet. Thomas volgt voor de NOS het landbouw- en stikstofdossier en ging langs in in Maasbommel in Gelderland, waar op dit moment plannen zijn voor drie nieuwe megastallen. Update: Halverwege deze podcast wordt gesproken van een groei van het aantal megastallen met bijna 15 procent tussen 2018 en nu. Dat percentage blijkt niet te kloppen. Het aantal megastallen is in de afgelopen jaren wel toegenomen, maar hier gebruikten we niet de juiste getallen. Zie dit artikel voor meer info: https://nos.n

Een machtsstrijd tussen bestuur en fractievoorzitter, een cultuurstrijd tussen traditionalisten en vernieuwers, of toch een couppoging van Esther Ouwehand: wat is er aan de hand bij de Partij voor de Dieren? En hoe kan er zo'n chaos uitbreken vlak voor de verkiezingen? Een week lang wordt er nu in en via de pers geruzied over een conflict dat al jaren sluimert en waarschijnlijk ook nog wel even door ettert. In deze podcast schetst Nieuwsuur-verslaggever Arjan Noorlander hoe de problemen passen in een partijgeschiedenis die zich kenmerkt door aan de ene kant twintig jaar aan electorale successen en aan de andere kant ook grote interne conflicten en kritiek op het 'gesloten bastion' dat de partij van oudsher is. Reageren? Mail dedag@radio1.nl 

De wegen naar het overstroomde Derna in Libië zijn kapot of zitten vast. Hulpverlening komt langzaam op gang. In Libië zijn al bijna 7000 lichamen geborgen na de verwoestende storm Daniël van afgelopen weekend. De Oost-Libische regering waarschuwt dat het dodental nog kan verdubbelen. Een groot deel van de slachtoffers viel in de stad Derna, die zo'n 125.000 inwoners telt. Nadat twee dammen waren doorgebroken, kreeg het water vrij spel in de stad. Sommige wijken zijn volledig weggevaagd. Correspondent Daisy Mohr vertelt over de enorme omvang van deze ramp. Ze probeert naar Derna af te reizen. Rob Steijn is waterexpert bij Arcadis en vertelt wat er mis ging bij de dammen en hoe Nederland kan helpen.

Het is een unieke prestatie: wielerploeg Jumbo-Visma lijkt dit jaar alle drie de grote wielerrondes te gaan winnen. Na de Giro d’Italia en de Tour de France domineert de ploeg in de Vuelta, de ronde van Spanje. Bij de start van de etappe van vandaag stonden Jumbo renners zelfs op plek een, twee en drie van het algemeen klassement. Dat succes is de uitkomst van een plan waar jarenlang aan gewerkt is, vertelt journalist Nando Boers in de podcast. Hij keek drie jaar lang mee, voor en achter de schermen. Daar zag hij hoe de ploeg te werk gaat, hoe er alles aan wordt gedaan om renners beter te laten presteren, en hoe wedstrijden maandenlang worden voorbereid. Het succes van Jumbo-Visma heeft ook keerzijdes. Andere ploegen klagen dat ze geen kans krijgen. Voor de sport zou het niet goed zijn als altijd dezelfde winnen. En zoals altijd bij het wielrennen zijn er beschuldigingen van oneerlijk spel.

Wie zwart is in Darfur, is z'n leven niet zeker. Sinds in april in Sudan een oorlog uitbrak, trekken Arabische milities plunderend en moordend door deze regio, waar twintig jaar geleden een genocide plaatsvond. Nu zijn dezelfde Arabische milities terug om hun karwei af te maken, vertellen getuigen aan correspondent Elles van Gelder. Zij maakte een bijzonder aangrijpende reis naar een plek waar maar weinig buitenlanders komen, op een paar kilometer afstand van waar de gruwelijkheden plaatsvinden. In deze podcast vertelt Elles over haar reis en laat ze de getuigenissen van mensen die zij sprak horen. Die verhalen zijn schokkend, en daarom vooraf een luister-waarschuwing. Toch vinden de slachtoffers het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen hiervan horen, in de hoop dat er internationaal ingegrepen wordt om een tweede genocide in Darfur te voorkomen. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Normaal is Mustafa Marghadi correspondent in Zuidoost-Azië, maar toevallig was hij op familiebezoek in Marokko toen vrijdagavond om elf uur de grond begon te schudden. Sindsdien is hij voor even correspondent in Marokko en non-stop voor de NOS aan het werk om verslag te doen van de enorme verwoesting. In podcast De Dag vertelt hij over wat hij hoort en ziet in de afgelegen berggebieden die hij zelf zo goed kent: met de ezelpaden, de onverharde wegen en de lemen huizen waar hij zelf nog met zijn ouders in verbleef, en ook zelf hielp bouwen. Hoewel de professionele werkmodus aan staat, doet die band met 'zijn' Marokko natuurlijk ook wat met hem. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Rudy Giuliani kan, zo zegt zijn zoon, meer dan 1 miljoen dollar op zijn bankrekening bijschrijven na een eerste speciale fund-raiser om de gevallen advocaat van voormalig president Trump uit de brand te helpen. De oud-burgemeester van New York, die na de aanslagen van 9/11 gezien werd als een held in Amerika, zit aan de grond. Hij dreigt de gevangenis in te gaan en kan zijn rekeningen niet meer betalen. Volgens bronnen van CNN heeft hij voor zeker vijf miljoen dollar aan schulden. Met Amerikadeskundige en jurist Kenneth Manusama stappen we in deze podcast in de rollercoaster die de carrière van Rudy Giuliani heet. Hoe kon hij zo diep vallen en wat zegt dat over het Amerika van nu? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Al meer dan zestig jaar rocken ze het dak van de tent af. En ze weten van geen ophouden. Gisteren presenteerden ze de single van hun 24-ste studioalbum. De Rolling Stones leven alsof het hun laatste dag is. Hun nieuwe album heet 'Hackney Diamonds'. Op 20 oktober komt het uit. Het is voor het eerst in twintig jaar dat ze met een nieuw album komen met eigen tracks. De eerste single heet 'Angry'. Een album dus met allemaal nieuwe nummers en waar ook de overleden drummer Charlie Watts nog op te horen is. Muziekjournalist Jean-Paul Heck was bij de presentatie in Londen en vertelt in de podcast hoe het daar was. En Robin Scherrenburg is voorzitter van de fanclub Forty Licks. Hij vermoedde dat er een nieuw album op komst was, maar wanneer was onduidelijk.

Oekraïense troepen passeerden vorige week de eerste Russische verdedigingslinie bij Robotyne, in het zuiden. Het is een belangrijke stap in de oorlog, zeggen experts. Het moeizame tegenoffensief zou hierna misschien sneller kunnen gaan. Maar het gaat om kleine terreinwinst. En achter de eerste verdedigingslinie ligt een tweede en een derde. Ondertussen is de zomer bijna voorbij. Hoe gaat Oekraïne het najaar in: met hoop of vrees? We praten er over met correspondent Michiel Driebergen, en met hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga.

Na anderhalf jaar onderzoek starten morgen de openbare verhoren van een parlementaire enquêtecommissie die dertig jaar Nederlands fraudebeleid onderzoekt. Demissionair premier Rutte is donderdag als een van de eerste kopstukken aan de beurt en wordt als enige ook meerdere keren gehoord. Aanleiding is het toeslagenschandaal dat blootlegde hoe onschuldige burgers de dupe werden van een snoeihard beleid. Maar het probleem is breder, zeggen experts en daarom kijkt de commissie hoe er de afgelopen decennia door verschillende overheidsdiensten met fraude is omgegaan en hoe het kon dat burgers op papier steeds meer als potentiele fraudeurs werden gezien en behandeld. Rechtssocioloog Paulien de Winter doet onderzoek naar de Nederlandse fraudewet en hoe die in de praktijk uitpakt en ziet ook hoe het wantrouwen tussen overheid en burger de overhand nam. Met haar lopen we in de podcast met grote passen door de Nederlandse geschiedenis van fraudebestrijding - een geschiedenis die volgens haar terecht door deze nieuwe pa