De Dag

Het langverwachte tegenoffensief in Oekraïne is begonnen. Er wordt hard gevochten met als eerste resultaat de bevrijding van voorlopig enkele dorpen, zei president Zelensky in een nachtelijke toespraak. NOS-verslaggever Christiaan Paauwe reisde dit weekend, samen met collega Sander van Hoorn, vanuit het rampgebied van de damdoorbraak naar de randen van het front verderop. Het is een gevaarlijke en intensieve reis door een gebied waar zich dus twee rampen tegelijkertijd afspelen, vertelt Christiaan in deze podcast. De verhalen die hij hoort en de beelden die hij ziet, maken grote indruk en je vraagt je af: hoe kunnen mensen hier ooit nog op een normale manier leven? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Lionel Messi gaat naar Miami. En dus niet naar Saudi-Arabië, waar hij naar verluidt 400 miljoen euro per jaar had kunnen verdienen. Hij verrast er vriend en vijand mee, want steeds meer grote namen - zoals Cristiano Ronaldo en meest recent ook Karim Benzema - trekken wel naar het "Benidorm van het voetbal", zoals sportjournalist voor Trouw en De Groene Amsterdammer Pepijn Keppel het in deze podcast noemt. Hij zet uiteen hoe Saudi-Arabië vele honderden miljarden in de sportwereld investeert, ook in de Formule 1, golf en boksen bijvoorbeeld, en daarmee grote invloed vergaart. Saudi-Arabië-deskundige Floor Beuming van Amnesty vertelt hoe de investeringen in sport onderdeel zijn van een veel breder plan om het land minder afhankelijk te maken van olie én om de handen van kroonprins Bin Salman schoon te wassen. Hoe vuil zijn die handen en waar werk je als sporter aan mee als je als sporter zijn PR-show actief steunt? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De onrust rondom de Belgische zaak-Sanda Dia waait nu ook over naar Nederland. Gistermiddag waren er protesten in Den Haag. En er zijn ook plannen om komend weekend in Rotterdam de staat op te gaan. Eerder al gingen in België honderden mensen de straat op om te demonstreren tegen de straffen die zijn opgelegd voor de fatale ontgroening van Sanda Dia. Volgens de betogers zijn die werkstraffen en geldboetes veel te licht en is sprake van klassenjustitie en racisme. Misdaadjournalist Pieter Huyberechts schreef het boek 'Sanda Dia, de doop die leidde tot de dood', en volgt de zaak al jaren. Hij vertelt in de podcast dat de zaak nu wordt gekaapt. Er wordt een racistische moord van gemaakt en het gaat niet meer om de feiten. Volgens Geert-Jan Knoops, strafrechtadvocaat en hoogleraar internationaal strafrecht, hebben we zo'n breedgedragen reactie op een juridisch vonnis niet eerder in het strafrecht gezien.

De doorbraak van de Kachovka-dam in Oekraïne heeft allerlei ongekende gevolgen. Bijvoorbeeld dat er geen schepen meer kunnen varen van de Zwarte Zee naar Kyiv. En als de dam al wordt herbouwt dan gaat dat decennia duren. In deze aflevering van De Dag journalist Michiel Driebergen, die in de buurt van het getroffen gebied is, hij was ooit reisleider bij de Kachovka-dam. En je hoort onderzoeksjournalist Robert van der Noorda, die eerder foto's zag van Russen die explosieven plaatsten in de dam.

Mike Pence is méér dan een oud-vicepresident. Dat was althans zijn boodschap vlak voor hij zich formeel aanmeldde als presidentskandidaat voor de Republikeinen. En wie weet zit er inderdaad meer in het vat. Hij gaat het in ieder geval opnemen tegen zijn voormalige baas Donald Trump, die hier vier jaar lang door dik en dun steunde - totdat Trump van hem het onmogelijke vroeg. In deze podcast vertelt Amerika-kenner Kenneth Manusama over de complexe verhouding tussen Pence en Trump: twee gelegenheidsvrienden die vijanden werden. Door zich altijd op de vlakte te houden kon Pence ver komen, maar kan hij zich op die manier wel onderscheiden in het steeds drukker wordende veld van Republikeinse presidentskandidaten? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De revolutie is begonnen, zegt dé man achter al het AI-nieuws van de laatste tijd: Sam Altman. Hij is de CEO van OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT. En hoe die revolutie de wereld gaat veranderen, wordt al zichtbaar, zegt tech-redacteur Nando Kastelelijn in deze podcast. Bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt. Nando vertelt meer over Sam Altman, de nieuwe ster aan het tech-firmament, of de 'nieuwe Mark Zuckerberg' zoals hij al wordt genoemd. Hoe moeten we hem lezen: als een 'good guy' of een 'bad guy'? Want hij spreekt wel zorgen uit over de technologie die hij zelf ontwikkelt, maar handelt hij daar ook naar? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

VVD-coryfee Henk Kamp stelde deze week op de radio drastische maatregelen voor om de asielinstroom omlaag te krijgen. Desnoods moet Nederland uit internationale verdragen of zelfs helemaal uit de EU stappen, zei hij. De uitspraken komen aan de vooravond van een spannend VVD-congres waar partijleider Rutte onder druk staat over zijn asielbeleid. Dat beleid moet volgens een deel van de achterban strenger, zelfs als dat zou leiden tot een kabinetscrisis.  In deze podcast een profiel van Henk Kamp. Hij sprong in het verleden vaak in de bres voor Rutte op momenten dat die het moeilijk had, vertelt politiek verslaggever Wilma Borgman. Doet hij dat nu ook, of voert hij de druk op Rutte verder op?  Henk Kamp wordt dit VVD-congres officieel benoemd tot erelid van de partij. Wat is zijn rol in de partij en zou een terugkeer in de politiek voor hem nog een optie zijn? Reageren? Mail dedag@radio1.nl 

Heftige luchtaanvallen op Kyiv deze week. En ook een toename van het aantal drones en raketten dat door Rusland is afgevuurd. En na twee náchten van bombardementen lag Kyiv ook overdag onder vuur. Maar de luchtafweer haalt de meeste drones en kruisraketten neer voordat ze ontploffen. Wel komen er brokstukken neer op druk bereden wegen in de stad Die drones spelen een belangrijke rol in de oorlog: zowel aan Russische als aan Oekraïense kant. En daarom in podcast De Dag een tweeluik over de drones boven de hoofdsteden. Gisteren de drones boven Moskou en vandaag: drones boven Kyiv. Dat de aanvallen nu ook overdag gebeuren, is doodeng, vertelt journalist Michiel Driebergen, die de afgelopen dagen in Kyiv was. Het zorgt voor nieuwe angst in de stad. Volgens oud-commandant landstrijdkrachten Mart de Kruif hebben deze aanvallen vooral een politiek strategisch doel. En heeft Rusland de middelen niet om dit vol te blijven houden.

Uniek, een wake-upcall, de oorlog komt dichtbij. De drone-aanval in Moskou gisteren zorgt voor veel reacties, ook van president Poetin. Volgens hem probeert Oekraïne Russen bang te maken. Die drones spelen een belangrijke rol in de oorlog: zowel aan Russische als aan Oekraïense kant. En daarom in podcast de Dag een tweeluik over de drones boven de hoofdsteden. Met vandaag: Moskou. Na bijna anderhalf jaar oorlog treft die oorlog door de drone-aanval de gewone Rus in die stad, volgens correspondent Geert Groot Koerkamp. Ook al heeft lang niet elke inwoner er iets van meegekregen: de onrust door dit soort incidenten groeit. Volgens Rusland zit Oekraïne achter de aanval. Met welk doel zouden zij drones zo ver van de frontlinie sturen? Dat vertelt Frans Osinga, voormalig generaal bij de luchtmacht en hoogleraar oorlogsstudies. Want ook al is de schade gering, Poetin voelt de drone-aanval in zijn Moskou zeker. Reageren? Mail dedag@radio1.nl (mailto:dedag@radio1.nl)

Na de Provinciale Statenverkiezingen in maart kiezen de Provinciale Staten vandaag de Eerste Kamer. De BBB-fractie en de gecombineerde fractie van GroenLinks en PvdA zijn de grootste fracties en de coalitiepartijen verliezen flink, wat betekent dat het zogeheten 'wheelen en dealen' om aan meerderheden te komen alleen maar zal toenemen. De Eerste Kamer wordt nog politieker dan al het geval was.  Bijzonder hoogleraar parlementaire geschiedenis Bert van den Braak maakt zich daar zorgen over, vertelt hij in podcast De Dag. De Eerste Kamer is volgens hem in feite politiek gewichtiger dan de Tweede Kamer, omdat wetten er gemakkelijker geblokkeerd kunnen worden. En door al het politieke geharrewar dreigt de kwaliteitscontrole te verslappen. Maar, stelt hij, daar is ook iets aan te doen. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Het is het einde van een tijdperk, het Koffietijd-perk, want vanochtend was de allerlaatste aflevering van Koffietijd te zien op televisie. Wat in 1994 begon als een keuvelend 'huisvrouwen-programma' eindigde als monument met cultstatus en in de tussentijd is er uren en uren aan gezellige, soms 'mutserige' en bij vlagen iconische televisie gemaakt.  Maar, zegt mediahistoricus Huub Wijfjes in deze podcast, tijden veranderen: vrouwen zitten minder thuis en lineair kijken gebeurt nauwelijks meer. Dat is lastig voor een daytime-televisieprogramma dat juist op die twee pijlers was geënt. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Alsof je de douche aanzet: zo hard regende het in het Zuidoosten van Spanje. Vooral de regio's Murcia, Valencia en Andalusië werden getroffen. Het zorgde voor lege straten, dichte scholen, dorpen die onbereikbaar zijn door overstroomde wegen. En die zware buien komen na maanden zonder regen. Het water kunnen ze dus goed gebruiken, maar de grond zal het niet opnemen. Die is te droog en wordt de komende jaren alleen maar droger, legt klimaatwetenschapper van het KNMI Karin van de Wiel uit in podcast de Dag. Spanje is de hotspot van klimaatverandering: de Sahara schuift op richting het land. En dat gaat de Vlaming Benny Vanhaelewyn merken: hij runt een Bed & Breakfast in Murcia en vertelt hoe hij en de Spanjaarden leven met het nu al extreme weer. Reageren? Mail dedag@radio1.nl (mailto:dedag@radio1.nl)

Het wit blauw rood van de Russische vlag vervangen voor wit blauw. Dat is wat een groep Russen wil die tegen Rusland strijdt. Ze brachten de oorlog thuis door de grens vanuit Oekraïne over te steken in de regio Belgorod en in vier Russische plaatsen binnen te vallen. Een symbolisch speldenprikje met grote gevolgen, vertelt NOS-redacteur Chiem Balduk in podcast de Dag. Want hoe veilig is de Russische grens nog? Daar zal het Kremlin op moeten reageren. Met helikopters, pantservoertuigen en een groep soldaten trokken ze de grens over. Maar wie zijn die Russen die vechten tegen het eigen land? De Belgische journalist Arnaud De Decker weet wie en wat er achter het Vrijheid voor Rusland Legioen zit. Hij bezocht de groep eind vorig jaar en zag daar dat de banden met Oekraïne niet te ontkennen zijn. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Gerard Sanderink, ooit was hij de held van Twente die een indrukwekkend bedrijvenimperium opbouwde. Nu is hij vooral in opspraak, getrouwd met de ontmaskerde nep-deskundige Rian van Rijbroek en verwikkeld talloze rechtszaken en ruzies. Met desastreuze gevolgen voor de bedrijven waar hij eigenaar van is. Morgen dient misschien wel de belangrijkste rechtszaak van zijn leven en dreigt zijn zakenimperium definitief ineen te storten. In deze podcast vertelt onderzoeksjournalist Angelique Kunst hoe zij Sanderink in de loop der jaren zag veranderen van een - in haar woorden - 'knuffeltukker' in een man die bizar gedrag vertoont. Ze schreef een boek over Sanderink, maakte de podcast In de ban van Rian en volgt de zaak al vanaf dag één. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

'Pay your writers,' wordt er door een toespraak van de baas van Warner Bros. geroepen, een van de grootste film- en tv-producenten ter wereld. Studenten en stakende scriptschrijvers verstoorden de speech uit onvrede over de vastgelopen onderhandelingen over de salarissen en werkomstandigheden van schrijvers. En na schrijvers lijken ook acteurs zich aan te sluiten bij de massale Hollywood-staking, die alweer zijn vierde week ingaat. Zowat de hele filmindustrie kan daardoor stil komen te liggen. Nu al zijn er geen late night-shows meer, staan nieuwe Netflix, HBO en Disney-series op de helling en kunnen bioscoopfilms in de problemen komen. In deze podcast legt journalist Anke Meijer uit wat er achter de schermen gebeurt. Zij schrijft en over tv-series voor VPRO en NRC, maakt er zelf ook de podcast 'Skip intro' over, en volgt de staking nauwgezet. Het is de schrijvers versus de streamers, zegt ze. En op de achtergrond speelt ook de opkomst van kunstmatige intelligentie mee. Wat is de menselijke hand in het schri

De Amerikaanse acteur Harrison Ford hield het niet droog toen hij gisteravond op het filmfestival in Cannes een ere-Gouden Palm kreeg voor zijn hele oeuvre. In zijn ruim vijftigjarige filmcarrière speelde hij verschillende iconische rollen, waaronder die van Indiana Jones. Op tachtigjarige leeftijd is Ford nu voor de laatste keer in die rol van archeoloog en avonturier gestapt, waarmee de filmserie die al sinds 1981 loopt voor hem eindigt. Het is, zo zeggen velen, het einde van een tijdperk. In deze podcast vertelt filmjournalist en zelfverklaard Indiana Jones-fan Robbert Blokland hoe Harrison Ford met zijn tachtig jaar nog altijd een grote actieheld is. Hij bekeek de nieuwe film en voelde zich weer precies zoals hij zich voelde toen hij de allereerste Indiana Jones-film zag. Wat maakt deze films zo tijdloos? Reageren? Mail dedag@radio.nl

Na jaren van bezuinigingen en sluitingen trekt staatssecretaris Uslu de portemonnee voor bibliotheken. Voor het eerst sinds 1987 komt er geld vanuit het Rijk: tientallen miljoenen per jaar extra. Aanstaande maandag kunnen bibliotheken plannen indienen om aanspraak te maken op het geld. En dat geld gaat hoogstwaarschijnlijk niet in de boeken zelf zitten. Want ook al is de definitie van bieb boekenbewaarplaats. Het is in de jaren veel meer dan dat geworden, legt de enige bibliotheek hoogleraar van ons land Frank Huysmans uit in podcast de Dag. Nederland kan een voorbeeld nemen aan Finland volgens hem, waar de bieb middenin de samenleving staat. In Utrecht maken ze al plannen voor de pot geld. Bibliotheekdirecteur Deirdre Carasso ziet een grote plek voor haar bibliotheek in de toekomst. Reageren? Mail dedag@radio1.nl (mailto:dedag@radio1.nl)

De grootste angst van de topman van Open AI, het bedrijf achter ChatGPT, is dat kunstmatige intelligentie de wereld flink beschadigt. Dat zei hij gisteren tijdens een ondervraging door Amerikaanse politici. Sinds de chatbot is gelanceerd, is AI niet meer weg te denken. Alle techbedrijven doen mee aan de AI-race. En de vraag die dat in de politiek oproept is: hoe zorg je ervoor dat de gevaren beteugeld worden met regels? Want steeds vaker horen we opgestapte tech-mensen hun zorgen uiten over de techniek. Volgens techjournalist van de NOS Nando Kasteleijn willen de bedrijven zelf ook graag meer regels. Maar wat spreek je af op papier is de grote vraag. Want hoe maak je regels in een AI-race waarin die regels net zo snel weer achterhaald kunnen zijn. In deze aflevering van podcast de Dag schetst Nando de worsteling bij bedrijven en overheden. Reageren? Mail dedag@radio1.nl (mailto:dedag@radio1.nl)

De Turkse president Erdogan heeft het bij de verkiezingen veel beter gedaan dan verwacht. Hij stond ver achter in de peilingen maar haalde zondag bijna een absolute meerderheid. Toch is er een tweede stemronde nodig en dat is bij Erdogan nooit eerder voorgekomen. In deze podcast vertelt politiek analist Joost Lagendijk, die Erdogan al sinds zijn opkomst volgt, over de opmerkelijke comeback van de president in deze verkiezingsrace en de reden dat zoveel Turken hem trouw blijven. En hij schetst een profiel van oppositieleider en politieke laatbloeier Kiliçdaroglu, die met zijn zachtaardige voorkomen en hartjes-campagne in alles de tegenpool is van Erdogan. Kan hij het tij nog keren? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Vanaf het NPO Podcast Event in TivoliVredenburg een speciale LIVE opname van podcast De Dag, inclusief live muziek van Tom Dicke, live gasten en live publiek. En voor één keer gepresenteerd door Elisabeth en Marco samen. In deze podcast vertellen defensiespecialist Peter Wijninga en Rusland-kenner Helga Salemon over het lente-offensief van het Oekraïense leger, waar we al maanden over horen, maar dat nog altijd niet is begonnen. Of toch wel? Wijninga zet uiteen waarom het Westen zoveel belang hecht aan dit offensief, dat volgens hem het verdere verloop van de oorlog zal bepalen. Salemon vertelt wat het offensief betekent voor de positie van Poetin, die eerder al een eigen, Russisch lenteoffensief zag mislukken en nu ook nog openlijk in de clinch ligt met het huurlingenleger Wagner. Reageren? Mail dedag@radio.nl