De Dag

Duizenden bezoekers zagen de afgelopen week de 28 schilderijen van Vermeer, die voor het eerst bij elkaar zijn in het Rijksmuseum. Alle kaartjes voor de komende maanden waren razendsnel uitverkocht. Vermeer is immens populair. En zijn ook andere Nederlandse schilders, uit zijn tijd en van veel later. Van Rembrandt tot Van Gogh: tentoonstellingen trekken heel veel publiek. Vanwaar die populariteit? Is het PR of verkopen de schilderijen zichzelf? En welke rol speelt geld bij de keuzes die musea maken?   In de podcast vertelt kunsthistoricus Joke de Wolf over de verering van deze nationale helden. Want dat zijn deze schilders geworden, net als popmuzikanten.  Ze vertelt hoe dat zo gegroeid is. En hoe dit soort tentoonstellingen  - en alles wat daar omheen georganiseerd wordt – ook nieuw publiek enthousiast kan maken.  Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Het gevoeligste oorlogsarchief van ons land wordt gedigitaliseerd. Het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging moet over een paar jaar digitaal doorzoekbaar zijn. Het is een monsterklus die een paar jaar gaat duren. In het archief vind je informatie over 300.000 mensen die fout waren in de oorlog. Een klein deel werd daadwerkelijk veroordeeld.  Het is een archief dat voor nabestaanden van collaborateurs pijnlijk is om in te duiken. Greg Nottrot kwam er bij toeval achter dat zijn oma ook in het archief te vinden is. Hij vertelt in podcast de Dag wat dat met hem deed. En onderzoeker bij het NIOD en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, Ismee Tames legt uit waarom het belangrijk is dat informatie die mensen jarenlang liever geheim hielden, toch openbaar wordt. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Heel Nederland komt in actie voor de aardbevingsslachtoffers nu vandaag met Giro 555 geld wordt opgehaald. Daarmee kunnen mensen in Turkije en Syrië worden geholpen aan eten, medicijnen, onderdak en kleding. En waar die hulp in Turkije al op gang komt, gaat dat in Syrië veel moeilijker. Het land wordt al twaalf jaar verscheurd door een burgeroorlog. Maar er is al wel hulp aanwezig. Marjanne van Vliet werkt bij hulporganisatie ZOA en ze vertelt hoe ze Syriërs op dit moment kan helpen in Aleppo. De Nederlands-Syrische Khaled Al Shareef ziet hoe slecht het gaat in z'n oude thuisland. Hij vindt dat er teveel naar Turkije is gekeken sinds de aardbeving en dat de wereld Syrië is vergeten. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Het Witte Huis heeft een verklaring naar buiten gebracht dat er geen indicatie is dat er aliens betrokken waren bij de vier vliegende objecten die de VS inmiddels uit de lucht heeft geschoten. Het land is al een paar weken in de ban van vliegende objecten, waarvan vermoed wordt dat het Chinese spionagebalonnen zijn. Waar kijken we naar, is de vraag. Een hype misschien, politieke stemmingmakerij, of het begin van een koude oorlog tussen de VS en China? Volgens spionage-expert Ben de Jong van de Universiteit van Leiden zijn er inderdaad overeenkomsten met de koude oorlog tussen de VS en Sovjet Unie, maar moeten we de gelijkenissen ook niet overdrijven. Wel staan de ballonnen in een lange traditie van spionage uit de lucht door allerlei landen, inclusief de VS zelf. De gebeurtenissen van nu geven volgens De Jong vooral een interessant kijkje achter de schermen die meestal gesloten blijven. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De Turkse president Erdogan was op weg naar opnieuw een klinkende verkiezingsoverwinning bij de presidentsverkiezingen in mei. Maar door de aardbeving wordt ook het politieke veld in Turkije opgeschud. De kritiek op Erdogan groeit met de dag, ook onder zijn eigen aanhangers. Tegelijk spelen er in het aardbevingsgebied - dat een achtergesteld oppositie-gebied is waar veel Koerden wonen, én waar aan de Syrische kant van de grens ook nog oorlog woedt - allerlei geopolitieke belangen. Zaken waar de Russische president Poetin zich ook nog eens actief mee bemoeit.  In deze podcast schetst Turkije-deskundige Nienke van Heukelingen van Instituut Clingendael de politieke context van de aardbevingsramp. President Erdogan wordt misschien wel meer dan ooit op de proef gesteld. Zodanig dat de vraag rijst: overleeft Erdogan deze ramp zelf wel? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

NOS-buitenlandredacteur Gulsah Ercetin werd maandagochtend vroeg door de redactie gebeld met de vraag of ze snel naar Hilversum kon komen, want er was een aardbeving geweest in Turkije. Ze is zelf van Turkse afkomst en spreekt de taal. En, zo realiseerde ze zich toen ze het nieuws bekeek, in de regio die het zwaarst is getroffen woont haar eigen familie. Gulsah is inmiddels in Turkije en doet daar verslag van de ramp. Voor podcast De Dag heeft ze een audiodagboekje bijgehouden van haar reis naar het rampgebied. Een reis, zo zegt ze, die persoonlijk en fysiek zwaar is. Deels door de hindernissen en haar eigen zorgen, maar vooral door wat ze ziet en de verhalen die ze hoort. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

In Brussel praten regeringsleiders over migratie. Premier Rutte heeft zelf sterk aangedrongen om het onderwerp op deze Europese top te bespreken. De vraag is of de lidstaten het eens kunnen worden dezer dagen. Verschillende landen willen meer hekken op de buitengrenzen van de EU. Maar wat doet zo'n hek eigenlijk? Maartje van der Woude vertelt erover in podcast de Dag. Ze is hoogleraar rechtssociologie aan de Universiteit Leiden en gespecialiseerd in grenstoezicht en migratie. Volgens haar is zo'n grenshek vooral symboolpolitiek en moeten politici meer kijken naar de binnengrenzen. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Pim Lammers trekt zich terug als schrijver voor de Kinderboekenweek. Hij zou een gedicht maken, maar ziet daar na doodsbedreigingen vanaf. Op sociale media werd een fragment uit een ander verhaal van hem voor volwassenen volop gedeeld waarna Lammers van pedofilie werd beschuldigd. Het leidde tot Kamervragen en grote verontwaardiging. Journalist en data-analist Robert van der Noordaa doet onderzoek naar online haatcampagnes en podcast de Dag vroeg hem om te kijken naar wat er op Twitter is gebeurd rond Pim Lammers. Twee politieke partijen hebben de hoofdrol en dat vreet volgens van der Noordaa aan de democratie. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Een gebied twee keer zo groot als Nederland, in puin. Er wordt rekening gehouden met mogelijk twintigduizend doden of meer. De omvang van de aardbevingsramp in het zuiden van Turkije en het noorden van Syrië is bijna niet te bevatten. Na een angstige en ijskoude nacht vol naschokken gaat op de dag na de rampdag het zoeken naar overlevenden onder het puin door. Soms met succes, vaak ook niet.  Bram Vermeulen, tot 2013 correspondent in Turkije, kent de getroffen gebieden goed. Hij reisde er voor zijn serie De grenzen van Turkije doorheen en heeft daar nog veel contacten. Hij spreekt in podcast De Dag over de impact van 'the big one', een allesverwoestende beving waar altijd al voor werd gevreesd, en die nu in Turkije en Syrië is gekomen. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Voor het eerst hielden PvdA en GroenLinks dit weekend op dezelfde plek en dezelfde tijd partijcongressen, waar leden ook truien droegen met de tekst 'linkse wolk' erop. De term is door hen inmiddels omarmd als geuzenaam, want niet alleen de VVD profiteert van Ruttes aanval op het linkse blok, maar óók die linkse partijen zelf. Op het partijcongres van het CDA benadrukte partijleider Wopke Hoekstra juist dat hij weg wil blijven van 'kunstmatige spelletjes over linkse of rechtse wolken.' In plaats van mee te gaan in Ruttes campagnefocus op links, is het interessant om in de gaten te houden wat er in het rechtse blok gebeurt, zegt politicoloog Tom van der Meer in podcast De Dag. Daar zit de ruimte en beweging, zeker nu de grote verkiezingswinst van Forum voor Democratie bij de Provinciale Statenverkiezingen van vier jaar geleden lijkt te verdampen. Maar Rutte zwijgt over een 'rechtse wolk'. Waarom? Met nog vijf weken tot de verkiezingen te gaan, de politieke campagnes die op stoom komen en landelijke partijen

Sinds zijn debuut eind jaren '90 ziet hij er al hetzelfde uit: lang, kaal, snor, witte tanden en altijd gekleed in pak. Dr. Phil, misschien wel de bekendste tv-psycholoog ter wereld, kondigde deze week aan dat hij na ruim twintig jaar stopt met zijn show. Ook hier in Nederland werd zijn programma jarenlang uitgezonden en in Amerika trekt hij nog altijd dagelijks 2 miljoen kijkers. Dit voorjaar houdt hij ermee op. Wereldberoemd, stinkend rijk, ster op de Walk of Fame, een stempel gedrukt op de tv-geschiedenis, maar óók zwaar bekritiseerd. In podcast De Dag vertelt psycholoog Najla Edriouch dat Dr. Phil ooit de reden was dat ze psycholoog wilde worden, maar dat ze nu toch wel anders naar hem kijkt. Ze bespreekt wat hij als psycholoog goed deed, en wat niet. En mediawetenschapper Linda Duits plaatst hem in een bredere mediatrend van psychologie en zelf-hulp als entertainment. Veel invloeden van Dr. Phil zijn volgens haar ook nu nog in Nederland terug te zien op tv. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

CRISPR-Cas is een methode waarmee DNA veranderd kan worden, met ongekende precisie. De mogelijkheden lijken enorm: van het bestrijden in de toekomst van allerlei ziektes tot het creëren van varkens zo klein als een chihuahua. De landbouw wil ook graag gebruik maken van de CRISPR-Cas-techniek. Bijvoorbeeld voor het veredelen van planten en zaden. In juni komt de Europese Commissie met een voorstel of ze de regels voor deze techniek zullen versoepelen. 

De herdenkingen worden live op televisie uitgezonden, en speciale programma’s over de Watersnoodramp trekken miljoenen kijkers. 70 jaar na dato is er grote belangstelling voor de ramp.  In het voormalige rampgebied zelf neemt de behoefte om te herdenken nog zeker niet af. Overal zijn er vandaag bijeenkomsten.  Dat was de eerste decennia na de ramp wel anders. In de podcast vertelt journalist, voormalig radiomaker en Watersnoodramp-specialist Kees Slager hoe pas  40 jaar ná de ramp er meer en anders over gepraat werd; met kritische vragen. Kinderen van de ramp vertellen hoe de ramp nu nog doorleeft. Waarom wordt dat herdenken steeds belangrijker? En wat herdenken we precies? Een onafwendbare natuurramp? Of de gevolgen van het falen van de overheid, toen? Reageren? mail dedag@radio1.nl

Wat direct na Elon Musks overname van Twitter al werd gevreesd, en door sommige gebruikers ook al was opgemerkt, blijkt te kloppen: Twitter is sinds Musk aan het roer staat een aantoonbaar guurdere plek geworden. Haatberichten en desinformatie over vooral Oekraïne, vaccins en het klimaat zijn er fors toegenomen. Nieuwsuur-journalist Rudy Bouma dook in de onderzoeken naar Twitter sinds het platform werd overgenomen door Musk. Hij sprak verschillende onderzoekers in binnen- en buitenland, die samen een ontluisterend beeld schetsen over de staat van het platform en de rol die Musk daarin speelt. In podcast De Dag vertelt hij hoe nepnieuws en haat in toenemende mate en in rap tempo rondgepompt worden op Twitter en wat voor gevolgen dat heeft voor minderheden én voor het platform zelf. Want duidelijk is dat het bedrijf in zwaar weer zit. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Terwijl het rijk - op zoek naar stikstofruimte - grootste plannen heeft om boerenbedrijven uit te kopen, blijkt dat de overheid van duizenden veehouderijen niet weet of ze een stikstofvergunning hebben en hoeveel ze mogen uitstoten. Mogelijk mogen ze legaal veel meer uitstoten dan nu wordt aangenomen. Of stoten ze juist veel meer uit dan waar ze toestemming voor hebben. Of allebei. Dat blijkt uit onderzoek van NOS-redacteur Thomas Spekschoor, die in podcast De Dag door de vele bomen het bos probeert te laten zien. Het nieuws heeft mogelijk grote consequenties. Want wat betekent dit voor boeren? En voor de milieudoelstellingen om de uitstoot te reduceren? En hoe kan het dat het overzicht in zo'n belangrijk en gevoelig dossier totaal afwezig is? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De snel groeiende klimaatbeweging Extinction Rebellion is al een aantal jaar veel in het nieuws. Ook deze dagen weer vanwege een aangekondigd blokkade van de A12 in Den Haag dit weekend. Er is verontwaardiging over arrestaties nog vóór het protest heeft plaatsgevonden, maar die arrestaties leiden ook tot meer aandacht én steun. Arrestaties rondom acties zijn voor Extinction Rebellion onderdeel van de mediastrategie. Hoogleraar Sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam Jacquelien van Stekelenburg, ook wel de 'protestprofessor' genoemd, kijkt met grote interesse naar de opmars van Extinction Rebellion, zegt ze in podcast De Dag, en naar de manier waarop de beweging zich steeds weer in de kijker weet te spelen. De zelfverklaarde 'rebellen' winnen gestaag aan invloed en worden breder geaccepteerd, te midden van een ook veel bredere opleving van het klimaatactivisme wereldwijd. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

De Wagner Groep komt steeds vaker voorbij. Mede dankzij het huurlingenleger van Poetin wist Rusland na een lange bloedige strijd wat terrein in te nemen. En die victorie wordt door de leider van Wagner, Jevgeni Prigozjin, luid gevierd. Ooit werd hij Poetins chef genoemd en nu staat hij aan het roer van Wagner. In Afrikaanse landen heeft de Wagner groep een grimmige reputatie: ze worden beschuldigd van oorlogsmisdaden. Wat doen ze nu in de oorlog van Oekraïne? Journalist voor The Guardian, Pjotr Sauer, schreef een profiel over Wagner-leider Prigozjin en vertelt erover in podcast de Dag. Hij wil de Russische elite aanpakken en mag ver gaan van "papa", zoals hij Poetin noemt. Maar wat betekent die afhankelijkheid voor de toekomst van Wagner? Het stuk van Pjotr lezen? Dat kan hier (https://www.theguardian.com/world/2023/jan/24/yevgeny-prigozhin-the-hotdog-seller-who-rose-to-the-top-of-putin-war-machine-wagner-group). Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Gert-Jan Segers heeft de Tweede Kamer verlaten en daarmee is het fractievoorzitterschap van de ChristenUnie nu echt aan Mirjam Bikker. De 40-jarige politica zegt dat het niet haar droom is, maar ze neemt wel jaren aan politieke ervaring mee in haar nieuwe functie.  Twee politiek verslaggevers vertellen in podcast de Dag waar Mirjam Bikker de afgelopen jaren voor stond. Marc van Rossum zag haar als student opkomen voor sekswerkers en bikinimodellen in de gemeenteraad. En dat opkomen voor kwetsbaren doet ze nog steeds in de landelijke politiek, ziet Lars Geerts. Wat betekent deze wissel van aanvoerder, zoals ze zichzelf noemt, voor de coalitie met VVD, D66 en CDA? Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Jarenlang stuurde China met z'n eenkindpolitiek op een kleinere bevolking, maar de bevolkingskrimp die nu ook volgens officiële cijfers is ingezet, stelt het land voor problemen. Met name voor de economie heeft het grote gevolgen, zegt sinoloog en coördinator van het Clingendael China Centre Ingrid d'Hooge in podcast De Dag. En de ambitie van president Xi om de grootste economie ter wereld te worden komt erdoor in gevaar. Zowel economie als prestige én sociale stabiliteit in China staan op het spel. Analisten zien Xi al opmerkelijke en soms onvoorspelbare sprongen maken. Wat is er aan de hand en wat zijn ook voor onze economie de gevolgen van een krimpende Chinese bevolking? Volgens d'Hooge zou voor het Westen nog wel eens positief kunnen uitpakken. Reageren? Mail dedag@radio1.nl

Zo onverwacht als ze aan de macht kwam, zo onverwacht kwam afgelopen week ook de aankondiging van haar afscheid: de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern zegt na vijfeneenhalf jaar dat de tank leeg is en dat ze stopt. Dat is niet alleen in Nieuw-Zeeland groot nieuws, maar ook internationaal, want Ardern is in korte tijd uitgegroeid tot boegbeeld van nieuw leiderschap, icoon van progressieve politiek én voor met name veel vrouwelijke politici tot rolmodel. Maar in eigen land groeide het afgelopen jaar ook de kritiek. Julia Wouters - politicoloog, spindoctor en schrijver van het boek De zijkant van de macht, over de positie van vrouwen in de politiek - vertelt in podcast De Dag wat Jacinda Ardern internationaal voor velen een inspirerende verschijning maakte. Wat is haar erfenis en wat blijft er na haar bestorming van het wereldtoneel over van de nieuwe regels die ze daar geschreven heeft? Reageren? Mail dedag@radio1.nl