Podkast Powszechny

Po kilkuletniej konserwacji do kościoła Mariackiego w Krakowie wróciła w całości późnogotycka nastawa ołtarza głównego, dłuta Wita Stwosza. Pozorny pentaptyk z nieruchomymi skrzydłami zewnętrznymi zachwyca bogactwem dekoracji, dynamiką twardo łamanych szat oraz ekspresją żylastych rąk i pomarszczonych twarzy – ale także zawiera innowacyjne rozwiązania ikonograficzne, a całość tworzy skomplikowany program teologiczny, podkreślający rolę Marii w dziejach zbawienia. Co wyjątkowego jest w głównym przedstawieniu Zaśnięcia i Wniebowzięcia Marii? Skąd wzięła się opowieść o pocałunku Joachima i Anny? Dlaczego zmartwychwstały Chrystus spaceruje z łopatą?

Oj, zmysłowy był ten luty. Opowiem Wam i o odgłosach wielorybów, i o najstarszym flecie świata, i o tym, dlaczego Hindusi stosują więcej przypraw niż Polacy. Ale żeby nie było zbyt zmysłowo, na koniec będzie o tym, co można zrobić, mając do dyspozycji 200 nanogramów... einsteinu. Zapraszam - Łukasz Lamża.

Prof. Bogdan de Barbaro, psychoterapeuta: „Energia długodystansowca jest tutaj ważniejsza niż prędkość sprintera. A nadzieja nie polega na codziennym drżeniu z pytaniem, czy krzywa zachorowań się wypłaszczy i kiedy dojadą szczepionki. Nadzieja to nie dać się zredukować do słowa »pandemia«”. Zaprasza Krzysztof Story.

Izrael wychodzi z trzeciego lockdownu. W ciągu dwóch najbliższych tygodni ma osiągnąć odporność grupową. Ale bycie pionierem niesie wielką odpowiedzialność: Izrael jako pierwszy staje przed wieloma moralnymi i etycznymi problemami: Czy państwo ma prawo zmusić wszystkich do szczepienia w imię odpowiedzialności za zdrowie ogółu? Czy nieszczepiącym się może odebrać niektóre prawa? Jak zapewnić bezpieczeństwo wszystkim i nie narazić się na zarzuty o dyskryminację? Rozmawiają Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Ha’aretz”).

Agnieszka Holland, reżyserka: „Przedtem było pół roku, a może nawet dłużej, zbierającego się napięcia – kiedy mnie przesłuchiwali, śledzili, i kiedy bałam się, że mnie zamkną. A gdy już mnie zamknęli, wzięli mnie pod prysznic, dali za duże, brązowe dresy i znalazłam się w obrzydliwej celi w podziemiach, nagle poczułam wolność. Powiedziałam sobie – co oni mi mogą zrobić? Nie mogą mnie wsadzić do więzienia, jestem w nim. I to ciągle jestem ja”.

Dynamika w relacjach damsko-męskich to jeden z najciekawszych elementów dawnej kultury wizualnej. Pewne motywy dotyczące związków trwały w sztuce europejskiej przez całe stulecia, bardzo często występując w kontekście satyrycznym. Jakie było znaczenie przedstawień nazywanych „Walką o spodnie”? Jak wyglądały średniowieczne męskie majtki? Jaka bohaterka funkcjonowała w sztuce średniowiecznej w roli dominatrix?

Ile jest prawdy w deklaracjach polskich producentów, że ich odzież szyta jest na godziwych, etycznych warunkach? Coraz więcej konsumentów wie, jak powstają ubrania sprowadzane do polskich sieciówek z Dalekiego Wschodu, więc sięga po ubrania szyte w Polsce – znacznie droższe, ale ich producenci twierdzą, że to ze względu na uczciwe zarobki szwaczek. Czy rzeczywiście? „Pracujemy za minimalną pensję krajową, bardzo ciężko, po kilkanaście godzin na dobę, wyznaczane nam limity dzienne są tak wyśrubowane, że nie da się ich wykonać w osiem godzin – mówią polskie szwaczki. To historia dająca się jeden do jeden przełożyć na sytuację w Bangladeszu – opowiada dziennikarz „Tygodnika Powszechnego” Marek Rabij.

Zbigniew Mentzel, pisarz: „Kobieta, z którą chciałem się związać, w moim przekonaniu powinna mieć pewien szczególnie cenny dar bogów – radosne zaufanie do życia”.

Lek pomagający w wychodzeniu z uzależnień, a wytworzony z potężnej substancji psychoaktywnej. Związki między otyłością, aktywnością fizyczną a stanem zdrowia. Model organizmu w małej, plastikowej wanience. A także tajemnicze powiązanie pomiędzy cyklem miesiączkowym a fazami księżyca. Na autorski przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Eliza Kubarska, alpinistka i reżyserka: „Szerpowie widzą, że ludzie, których wprowadzili na szczyt, wracają do swoich krajów i stają się bohaterami. Sam Szerpa wraca do swojej chaty, w której dalej gotuje na ognisku i dalej nie ma pieniędzy, by wykształcić swoje dzieci. To budzi złość”. Zaprasza Krzysztof Story.

Olga Hund, pisarka: „W momencie, kiedy doświadczyłam depresji, to tak naprawdę zaczęłam ją zauważać wokół mnie. Wszędzie”.

Wiele wskazuje na to, że skala problemu jest znaczna, ale głos ofiar nie może się przebić do publicznej świadomości. W „Tygodniku” ukazuje się raport autorstwa Edwarda Augustyna, tropiący mechanizmy zła dotykającego siostry zakonne. I pokazujący, jak formowane są one do roli ofiar. W tym odcinku Podkastu Powszechnego rozmawiamy z autorem raportu oraz z teolożką i katolicką dziennikarką Zuzanną Radzik.

Joanna Bator: „Byłam wychowywana jak pierworodny syn, który ma opuścić gniazdo i dowieść swojej wartości w świecie”.

W trzeciej ćwierci XII wieku w skryptorium przy katedrze i klasztorze benedyktyńskim w Canterbury powstał bogato dekorowany rękopis: tak zwany Psałterz Eadwina, którego ilustracje kopiują dekoracje słynnego karolińskiego Psałterza Utrechckiego. Kim był Eadwin zwany „księciem skrybów”? Kiedy w klasztorze przy katedrze w Canterbury powstały wodociągi? Jak w średniowiecznej Anglii nazywano kometę i jaka jest rola jeża w biblijnej księdze psalmów?

To historyczny precedens. Po zamieszkach na Kapitolu platformy społecznościowe zablokowały konta ustępującego prezydenta USA. Czy to ratunek dla demokracji, czy bezprecedensowe, bo dokonane wobec głowy państwa przez wielkie korporacje, naruszenie wolności słowa? Czy media społecznościowe są winne cenzury, czy tego, że zareagowały tak późno? Jakie ten ban będzie miał konsekwencje dla życia społecznego, jakie znamy?

Mira Marcinów: „Moje koleżanki, które tworzą, w większości nie są matkami. Jedna z wybitnych artystek, która nie jest matką, powiedziała mi: »No dobrze, Mira, rozumiem, chcesz wszystkiego spróbować: rozumiem jedno dziecko, ale nie rozumiem, po co ci drugie?«”. Zapraszamy do słuchania nowego cyklu rozmów Katarzyny Kubisiowskiej – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.

Chyba dla wielu z nas nie było to najpiękniejsze dwanaście miesięcy w życiu. Ale dla naukowców? Część z nich, postawiona pod ścianą, na gwałt badała koronawirusa i przebieg pandemii. A pozostali robili to, co robią najlepiej: zaskakiwali nas swoją pomysłowością i pięknem świata. Na autorski przegląd wydarzeń naukowych roku zaprasza Łukasz Lamża.

Katarzyna Piechowicz, terapeutka w DPS: „Nasza codzienność to brak. Gdyby nie WOŚP, nasi seniorzy leżeliby na łóżkach starszych ode mnie. Pacjentka powiedziała mi kiedyś: »Kasiu wydłużono nam życie. Ale tej starości niczym nie wypełniono«”.

Dzisiejsze miasto Betlejem jest domem dla ponad 30 tys. Palestyńczyków: w większości muzułmanów, lecz także i chrześcijan. Rozbudowa żydowskich osiedli i coraz trudniejsza sytuacja ekonomiczna, zwłaszcza w związku z ograniczeniami spowodowanymi pandemią, uprzykrza ludziom życie. Miasto, które dla chrześcijan jest początkiem historii Zbawienia, to dziś „miasto za murem”. W dźwiękową podróż do przedświątecznego Betlejem w dobie pandemii zabiera Państwa Karolina Przewrocka-Aderet.

S. Małgorzata Chmielewska: „Kiedy mieszkają ze mną księża, których denerwuje, że Artur zabiera im zapalniczki albo książek nie mogą wynieść do jadalni, bo tam już jest Artur, to zawsze im mówię: »Bardzo was, panowie, przepraszam, czy jesteście za zabijaniem dzieci niepełnosprawnych?«. Oni na to: »Nie!« – »No to tak właśnie to wygląda. Trzeba się przystosować«”.