Podkast Powszechny

A także: czym są i jak powstały pustynne latawce z epoki kamienia? Gdzie najczęściej mieszkają osoby z depresją? Oraz czy rekiny wstrzymują oddech podczas nurkowania? Na przegląd naukowych wydarzeń minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Justyna Czechowska, tłumaczka: Do Polski przyjechałam tuż przed jej wejściem do Unii Europejskiej. I to był inny świat – była w nim moc, radość, że się wszystko otwiera. Że teraz będzie inaczej. I wtedy poczułam, że moja „szwedzka walizka”, którą mam ze sobą, w Polsce jest dużo warta.

Zabierzemy was dzisiaj do kraju, który tak długo walczył o wolność, że sam zaczął przypominać więzienie. Choć Erytrea właśnie świętuje 30. rocznicę niepodległości, nigdy jeszcze nie przeprowadzono w niej wolnych wyborów, a z żadnego innego kraju nie ucieka tak wielu obywateli. Tych, którzy zostaną, czeka bezterminowa służba wojskowa i jedna z najbardziej opresyjnych dyktatur na świecie. To opowieść o cenie i bliznach, które pozostawia po sobie wojna, nieodpartej pokusie władzy, która niszczy nawet niedawnych bohaterów i wyzwolicieli, a zwykłych ludzi wygania na pontony na Morzu Śródziemnym. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Ireneusz Kania, tłumacz: „Fakt, że czas i przestrzeń, są tym samym, odkryłem sam, obserwując nasz zegar wielki stojący w pokoju. Miałem wtedy około 10 lat.

Kodeks Baltazara Behema to rękopiśmienny zbiór przywilejów i statutów miasta Krakowa, w którym są też roty przysiąg i ustawy cechów krakowskich. Powstał w początkach XVI wieku, i jest wyjątkowy ze względu na swą wspaniałą dekorację: zawiera 27 miniatur, które ukazują przedstawicieli mieszczańskich zawodów i rzemiosł. Jedna z nich przedstawia kram uliczny. Dlaczego jednak w tle widać w mieście pożar, czarny dym wydobywa się z jednego z kominów, a na ulicy stoi klatka z lwem? Co ma to wszystko do przedstawionej na pierwszym planie sprzedawczyni z ulicznego kramu i flirtującego z nią błazna?

Anna Dymna, aktorka: „Wychodząc na scenę, mogę oczyścić mój organizm ze wszystkich złych emocji, które na użytek sztuki w sobie budzę i wyrzucam, i morduję, i nienawidzę, i krzyczę. A po spektaklu: anioł. Mąż ma dobrze, bo nie mam już na niego siły.

Ukryta w Himalajach Dolina Kaszmirska jest nie tylko tłem dla najpiękniejszych scen miłosnych bollywoodzkiego kina. To dom dla siedmiu milionów ludzi i jedyne miejsce w Indiach, gdzie muzułmanie stanowią większość. Dlaczego zatem jest pod kontrolą Indii, a nie Pakistanu? Jak stała się areną sporu światowych mocarstw i co w tej sprawie mają do powiedzenia Chiny? Po co premier Indii zaprasza do Kaszmiru zagranicznych gości z grupy G20 i dlaczego w 2019 r. rozmontował ustaloną dekady temu autonomię prowincji? I czy Wojciech Jagielski naprawdę spał w tym samym pokoju, co Mick Jagger? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

A także: z czego się składa sztuczne ścięgno? Czy jest sens wstawać na ósmą na zajęcia? I skąd wziąć tłuszczyk do syntetycznego mięsa? Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

W Etiopii po dwóch latach krwawej, okrutnej wojny w Tigraju został w listopadzie 2022 r. zawarty zaskakujący pokój. Na ile będzie trwały w kraju podzielonym między skonfliktowane grupy etniczne, z których każda ma własne partyzantki, broń i tysiące powodów, by mścić się na sąsiadach? Czy Etiopia zostanie wciągnięta w wojnę sudańskiego sąsiada? Czy upora się z plagą kradzieży pomocy humanitarnej? A może premier Abiy Ahmed, laureat pokojowej nagrody Nobla, po latach zbrodni wojennych naprawdę zapewni Etiopii stabilność? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Czy jedna barwa może być droższa od innych? Oczywiście, zwłaszcza jeśli mówimy o pigmentach naturalnych. Czynnik ekonomiczny ma niebagatelne znaczenie w kształtowaniu się symboliki kolorów – te najdroższe stawały się barwami władzy, splendoru i świętości. Najkosztowniejszym barwnikiem w starożytnej Europie była purpura tyryjska. Jak ją produkowano? Jaka była symbolika tego koloru? I co ma z nim wspólnego Herkules oraz jego pies? Zaprasza Magdalena Łanuszka

Joanna Braun, scenografka: „Kontaktowanie z duchami jest moim nałogiem, manią, w efekcie: przyjemnością”.

Jakub Kornhauser, poeta i eseista: „Poezja mojego ojca to nie było coś, co bym czytał pasjami. Na trzecim roku studiów, zdając egzamin z teorii literatury, dostałem pytanie o książkę Juliana Kornhausera i Adama Zagajewskiego »Świat nieprzedstawiony« i powiedziałem, zgodnie z prawdą, że nie czytałem”.

Od połowy kwietnia w Sudanie znów trwa wojna. Tym razem jednak polem bitwy nie są dalekie prowincje, a stolica kraju. Nad Chartumem, jednym z największych miast Afryki, latają samoloty wojskowe. Do tej pory życie straciło ponad pół tysiąca cywilów. Dziwna to wojna, bo po obu stronach stoi sudańska armia, a o władzę biją się dwaj generałowie. Kim są? Jakie interesy łączą ich z Arabią Saudyjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i rosyjską Grupą Wagnera? Jak doszło do tego, że Sudan ma dwie niezależne armie, które dzisiaj skaczą sobie do gardeł? Czy kraj znów czeka krwawa wojna domowa? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

A także: co można wyczytać z jednej łzy, jak zbudować komputer, żeby przypominał mózg i czy naukowcy powinni być polityczni. Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Taras Woźniak, dyrektor Lwowskiej Galerii Sztuki: „O co tak naprawdę walczą Rosjanie? O to, żeby pozbawić nas swojej tożsamości. Im nie chodzi nawet o zabijanie, lecz o mentalność narodu: żeby stał się Rosją”. Lwowska Galeria Sztuki została 29 marca 2023 r. uhonorowana XXIV Nagrodą im. prof. Aleksandra Gieysztora.

19 marca 2003 r. Stany Zjednoczone i ich zachodni sojusznicy, w tym także Polska, rozpoczęli inwazję na Irak. Rozmawiamy o historii tamtej nocy w Bagdadzie, o trwającej 8 lat okupacji Iraku i konsekwencjach rozpoczętej równo 20 lat temu wojny, także tymi bardzo współczesnymi: powstaniu Państwa Islamskiego, rosnących wpływach Chin na Bliskim Wschodzie i możliwym porozumieniu między Arabią Saudyjską a Iranem. Gościem specjalnym odcinka jest Jan Mikruta, jeden z dwóch polskich dziennikarzy, którzy 20 lat temu byli w Bagdadzie i na własne oczy widzieli wkraczających do miasta amerykańskich żołnierzy. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

W Fogg Museum (Harvard Art Museums, USA) od 1969 r. znajduje się malutki obrazek datowany na przełom XV i XVI wieku i przedstawiający damę przy toalecie. Naga kobieta obmywa swoje ciało, a towarzyszy jej służąca. Być może jest to kopia zaginionego dzieła jednego z najsłynniejszych piętnastowiecznych malarzy niderlandzkich, czyli Jana van Eycka. Przed rokiem 1969 dzieło to znane było jedynie z innego obrazu: widoku wnętrza prywatnej galerii sztuki z XVII wieku. Tajemnicą pozostaje, kogo dokładnie ów zaginiony obraz van Eycka miał przedstawiać.

Jeszcze niedawno Gruzja była pupilem Unii Europejskiej. Dziś częściej przypomina wagarującego ucznia z ostatniej ławki. Poprzedni prezydent, Micheil Saakaszwili, siedzi w więzieniu, rząd próbuje tworzyć listy „zagranicznych agentów” żywcem wyjęte z putinowskiej Rosji, a na ulicach Tbilisi trwają kolejne protesty. Mimo to rządząca partia od 10 lat wygrywa każde kolejne wybory. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Monika Kucia, kuratorka kulinarna festiwalu Nowe Epifanie: „Dobrze jest poczuć głód – bo dopiero wtedy mogę stwierdzić, na co mam ochotę. Żyjemy w takim dobrobycie, obfitości i nadmiarze, że głód jest dla nas czymś najgorszym. A nie musi tak być”.

Adam Nowak, lider zespołu Raz Dwa Trzy: „Połowa widzów uznała nas za wirtuozów piosenki i twórców magicznych, a druga – za hochsztaplerów. Pomyślałem: nie jest źle”.