Uit De Ivoren Toren

De industrie rondom nanotechnologie groeit razendsnel. Nanotech claimt ook “Green & Clean te zijn”, omdat je veel sterkere en betere producten maakt, zoals bijvoorbeeld veel efficiëntere zonnepanelen. Daarom zou nanotechnologie een goede vervanging zijn voor veel chemische stoffen die nu op de markt zijn. Maar klopt dat wel? Wat doen die minuscule deeltjes met ons lichaam of in de natuur? Is nanotech wel wat het belooft te zijn? We gaan in gesprek met Martina Vijver Professor Ecotoxicology aan de Universiteit Leiden over de vraag wat er waar is van de Green & Clean belofte.  --Help je ook wetenschappers Uit de Ivoren Toren? Deel je favoriete aflevering met je vrienden en collega's of online met #UitdeIvorenToren en tag ons op Twitter @LDE_CfS of LinkedIn @LDE Centre for Sustainability.---Host: Fenna PlaisierEindmontage & Muziek: Michiel van Poelgeest (Klaenk)In opdracht van: Leiden - Delft - Erasmus Centre for Sustainability

Waarom meten we wel ons nationaal inkomen en niet ons welzijn of hoe het gaat met de natuur? In zijn boek "Replacing GDP by 2030" legt milieueconoom Rutger Hoekstra uit waarom het Bruto Binnenlands Product (BBP) zo succesvol is en waarom we hiervan moeten leren om het BBP te vervangen. Want hoe kunnen we duiden of het de goede kant opgaat met de samenleving? En als het geen economische groei is, weten we dan wel wat wel wel willen als samenleving? In deze aflevering vertelt Rutger ons wat er nodig is om het BBP te vervangen. Want met alleen meten, komen er er niet. ---Host: Fenna PlaisierEindmontage & Muziek: Michiel van Poelgeest (Klaenk)In opdracht van: Leiden - Delft - Erasmus Centre for Sustainability

Protesten tegen windmolens lopen soms volledig uit de hand. Er wordt gesproken van "windmolenoproer" en"terrorisme". En nu zegt hoogleraar Eefje Cuppen dat conflict juist ook goed kan zijn. Goed? Maar hoe zit het dan met de energietransitie? Die moet toch juist sneller? We gaan het hebben over de Drentse windmolenoproer, over gemeenschapsgevoel en we luisteren naar een stuk van Zondag met Lubach van 3 jaar geleden over windmolens en de rol van de voormalige minister Henk Kamp. NB: Eefje Cuppen werkt sinds kort als professor "Governance of Sustainability"  bij de faculteit Bestuurskunde van de Universiteit Leiden.  Audio Fragment Zondag met Lubach (S04) Windmolens.  Help je ook wetenschappers Uit de Ivoren Toren? Deel je favoriete aflevering met je vrienden en collega's of online met #UitdeIvorenToren en tag ons op Twitter @LDE_CfS of LinkedIn @LDE Centre for Sustainability.---Host: Fenna PlaisierEindmontage & Muziek: Michiel van Poelgeest (Klaenk)In opdracht van: Leiden - Delft - Erasmus Centre for S

Wat als je klimaatactivist bent én wetenschapper? Word je dan nog wel serieus genomen? Socioloog Vatan Hüzeir wordt ook wel de luis in de pels genoemd binnen de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij breekt een lans voor klimaatactivisme, voor meer transparantie binnen universiteiten en roept de universiteiten op om radicaal te breken met de fossiele industrie.  Wat is er dan mis is met de transparantie bij universiteiten en waarom heeft dat invloed om het klimaatdebat? Waarom zou je klimaatactivist en wetenschapper zijn? Dat hoor je in deze aflevering van Uit de Ivoren Toren.  Help je ook wetenschappers Uit de Ivoren Toren? Deel je favoriete aflevering met je vrienden en collega's of online met #UitdeIvorenToren en tag ons op Twitter @LDE_CfS of LinkedIn @LDE Centre for Sustainability. ---Host: Fenna PlaisierEindmontage & Muziek: Michiel van Poelgeest (Klaenk)In opdracht van: Leiden - Delft - Erasmus Centre for Sustainability

Wetenschappers schrijven rapport na rapport over de urgentie van klimaatverandering. Klimaatactivisten als Greta Thunberg roepen politici op met de boodschap: luister naar de wetenschappers! Waarom blijft het gat tussen wetenschap en politiek zo groot? En gaan wetenschappers wel ver genoeg om de urgentie duidelijk te maken? Moet er niet meer gebeuren dat het schrijven van rapport? Waar is de wetenschapper in het klimaatdebat?We gaan in gesprek met Carel Stolker en Bas Eickhout. Carel Stolker is het hoofd van de Universiteit Leiden. Wat vindt hij dat de rol van de wetenschap zou moeten zijn? Bas Eickhout is Europarlementariër van GroenLinks: wat merkt hij van de wetenschappers in Brussel? Zijn ze wel genoeg aanwezig?---Host: Fenna PlaisierEindmontage & Muziek: Michiel van Poelgeest (Klaenk)In opdracht van: Leiden - Delft - Erasmus Centre for Sustainability

Een nieuw seizoen staat voor de deur! De eerste aflevering is wel heel speciaal: we gaan naar het hart van de Ivoren Toren! Daar interviewen wij de rector magnificus van de Universiteit Leiden, Carel Stolker, over de vraag of wetenschappers wel genoeg doen in het klimaatdebat. En we reizen naar af naar Brussel en vragen Europarlementariër Bas Eickhout waarom het gat tussen wetenschap en politiek zo groot is. Dit seizoen belooft weer spannend te worden. Dus maak je op voor onderwerpen als:Wat gebeurt er als je klimaatactivist bent én wetenschapper? Wat is de schaduwzijde van nanotechnologie? En hoe we ervoor kunnen zorgen dat het BBP niet de enige graadmeter is voor hoe het met ons gaat?

“Bollengif in babyluiers”, luidt de titel van een Zembla aflevering van afgelopen april, een aflevering die was gemaakt naar aanleiding van een wetenschappelijk onderzoeksrapport naar bestrijdingsmiddelen rondom de bollenvelden.  De tulpen zijn inmiddels weer gerooid, maar het debat bloeit: aan de ene kant staan boze en bezorgde bewoners en journalisten, aan de andere kant de kwekers - die zelf ook met de handen in het haar zitten. Waarom zijn de bestrijdingsmiddelen bij de bollenstreek zo’n groot probleem? En weten we eigenlijk wel wat de gevolgen zijn van “bollengif in bayluiers?”. In deze aflevering halen we de  angel uit de discussie met hoogleraar Peter van Bodegom. Fragmenten in deze aflevering:https://www.omroepwest.nl/nieuws/3774525/Omwonenden-van-bollenvelden-meer-blootgesteld-aan-gif-dan-gedacht https://zembla.bnnvara.nl/nieuws/bollengif-in-babyluiers 

Onze wereld bestaat uit allerlei verschillende materialen die de bouwstenen vormen van ons bestaan.Het is een complexe wereld die steeds complexer wordt. Waren we in het stenen tijdperk nog blij met wat stenen, tegenwoordig bestaat alleen ons mobiel telefoontje al uit ongeveer 100 verschillende soorten materialen. In de circulaire economie gaat het over hoe wij omgaan met deze materialen. Daarom duiken wij in deze aflevering in de materialen zelf. We hebben het over de materialen waar jij misschien nog helemaal niet bij stilstaat, maar waar jij en wij allemaal helemaal afhankelijk van zijn: namelijk de kritieke materialen.De beste reisgids op het gebied van materialen is de materiaalkundige Erik Offerman. We kijken door zijn ogen naar deze wereld om zo beter te begrijpen wat er moet gebeuren om in de toekomst ook nog mobieltjes te kunnen produceren en windmolens te bouwen. We ontleden het materiaal staal om zo te begrijpen welke kritieke materialen hierin zitten en wat we kunnen doen om materialen circulair t

“Het grootste probleem is niet dat de grondstoffen opraken, maar dat de leefbaarheid verdwijnt. Want wat hebben we aan een leven op aarde zonder leven?”Industrieel ecoloog dr. Benjamin Sprecher legt uit welke dynamieken er achter Urban Mining schuilen. Want waarom is Urban Mining nu opeens zo’n hot topic en wat hebben geopolitiek machtsstructuren hiermee te maken? Is het tekort aan grondstoffen wel zo’n groot probleem of hebben we te maken met grotere probleem die ons dwingen onze steden zelf als mijn te gaan zien? Waarom slepen we nog steeds met grondstoffen van hot naar her en houden we ze niet gewoon hier, in onze eigen steden? Luister naar aflevering 6 “Urban Mining: van hot naar hier.”Fragmenten die in deze aflevering:Tegenlicht VPRO: https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2014-2015/vuil-goud.html Promofilmpje Urban Mining is Hot VPRO: https://youtu.be/dOWDCejTtS4Computer recycling West Africa style - BBC News: https://youtu.be/JXDrIvShZKU  

“Hoe ziet onze landbouw er over 100 jaar uit? Daar gaan de Europese verkiezingen over”, stelt onderzoeker en bioloog Maarten Schrama in deze nieuwe podcast aflevering.Want dat de landbouw anders moet, daar zijn we het inmiddels over eens. Hoe het anders moet, daar verschillen de wetenschappers en politici sterk van mening. En in midden van het debat staan de voedselbossen: een landbouwmethode die haaks staat op de huidige ideeën over efficiënte voedselproducten. Kunnen we voedselbossen wel serieus nemen? Is het niet een leuke hobby waar boeren hoofdschuddend bij weglopen? Wij dwalen in deze aflevering in de voedselbossen en brengen je naar het hart van het voedselvraagstuk: hoe produceren we op een duurzame manier genoeg voedsel? 

Je denkt dat je goed bezig bent met zonnepanelen op het dak, een elektrische auto en aandelen in een windmolenpark. En dan kopte het NRC in januari 2018 het volgende:"Onze groene energie verwoest elders de natuur." En verder staat er: “Door de energietransitie in het Westen stijgt de vraag naar grondstoffen als nikkel en kobalt." Wat zijn de gevolgen van onze grondstoffenhonger en waar komen die grondstoffen vandaan? Hoe kunnen wij ervoor zorgen dat we de schade voor mens en natuur minimaliseren?Deze vragen stellen wij aan dr. René Kleijn, industrieel ecoloog en universitair hoofddocent aan het Centrum voor Milieuwetenschappen in Leiden. René Kleijn is gespecialiseerd in kritieke materialen en kan ons precies uitleggen hoe de achterkant van de energietransitie eruit ziet, waar onze grondstoffen vandaan komen en welke maatregelen wij moeten treffen om het proces overal duurzamer te maken. 

Wat hebben donuts, voetbal, meer vrije tijd en de economie met elkaar te maken? Luister daarvoor naar onze nieuwe aflevering “Circulaire groei - feit of fabel?"In deze aflevering legt prof. dr. Arnold Tukker, wetenschappelijk directeur van het Leiden-Delft-Erasmus Centre for Sustainability uit wat de circulaire economie is, waarom wij niet oneindig kunnen groeien en waarom wij momenteel nog steeds niet zonder groei kunnen. Ook doet hij een oproep aan de politiek: “als het blijft leuk politiek scoren en proefprojecten, dan gaan we het niet redden. De politiek moet nieuwe randvoorwaarden stellen en keuzes durven te maken.”

Steden raken overvol. We willen er wonen, werken, recreëren en ons makkelijk van A naar B kunnen verplaatsen. De laatste jaren zien we overal om ons heen woontorens als paddenstoelen de lucht in schieten. Zijn die woontorens wel de oplossing voor de woningnood? En voor wie bouwen we die dure torens eigenlijk? Voor en tegenstanders staan recht tegenover elkaar. Volgens de ene bouwkundige is dit dé oplossing voor onze woningnood, terwijl ander hoofdschuddend toekijkt hoe het aanblik van de stad compleet veranderd en  vreest voor anonimiteit in steden.  In deze aflevering  gaan wij in gesprek met prof. dr. Ellen van Bueren, hoogleraar stedelijke ontwikkeling aan de TU Delft - faculteit Bouwkunde.  We zullen ingaan op de vraag wat hoogbouw doet voor de sociale cohesie in een stad en of hoogbouw wel duurzaam kan. De fragmenten die in dit stuk voorkomen komen van AT5 en van het VPRO programma Tegenlicht. Het stuk over Sjoerd Soeters: AT5 https://youtu.be/8qjMk_W6bloHet stuk over Winy Maas: https://www.vpro.nl/progr

Duurzame energie - het blijft een lastig probleem. Hoe kunnen we er voor zorgen dat we genoeg schone energie op de juist plek en juiste tijd hebben? Zijn er andere oplossingen naast zon- en windenergie? In deze aflevering zullen we het hebben over de rol van waterstof. Wat is waterstof en wat kunnen we er mee in Nederland? Luister naar ons gesprek met prof. dr. Ad van Wijk en Lidewij van Trigt om meer te weten te komen!Sound design en eindmontage door Michiel van Poelgeest van Klaenk. Meer over de sprekers vind je op onze website.