Kees De Kort | Bnr

De financiële gezondheid van de Europese lidstaten en de hoogte van de staatsschulden vormt al jaren een heet hangijzer. Nieuwe Europese begrotingsregels zijn er ondanks langdurig en veelvuldig overleg nog niet. Macro-econoom Edin Mujagic ziet het dan ook somber in: 'Ik denk dat wij eerder met zijn allen moeiteloos de langste plaatsnaam in Wales zouden kunnen uitspreken, dan dat er in Europa verstandige begrotingsregels komen waar iedereen zich aan houdt.' Dat laatste vormt voor veel landen zoals Frankrijk en Italië al sinds de invoering van de euro een probleem, merkt Mujagic. Dat terwijl juist die landen een torenhoge staatsschuld hebben en ieder jaar dieprode cijfers laten zien. 'Dat is een slechte zaak. De inflatie wordt omhoog gejaagd, de economische groei remt af en het zorgt ervoor dat de ongelijkheid eerder groter wordt dan afneemt.' Want ook de landen die beter presteren willen nu werken onder eigen voorwaarden en bijvoorbeeld af van de regeling die zegt dat de staatsschuld ieder jaar met vijf procen

Waar het ogenschijnlijk goed gaat met de Amerikaanse economie, daar houdt macro-econoom Edin Mujagic er een veel sceptischer blik op na. En dat heeft alles te maken met de spanningen die tegenover de economische meevallers komen te staan. Dat het goed lijkt te gaan in de Verenigde Staten komt door een aantal factoren. Zo behelst de economische groei zo'n twee procent, loopt de Amerikaanse banenmachine op rolletjes, is de inflatie relatief laag en draait de aandelenmarkt zeer goed. 'En dat allemaal tegen een achtergrond van spanningen met China, een oorlog in Oekraïne met alle gevolgen van dien en de snelste reeks aan renteverhogingen van de Federal Reserve die we in vijftig jaar hebben gezien', duidt Mujagic. Het verbaast hem dan ook niet dat het Internationaal Monetair Fonds tot de conclusie is gekomen dat de Amerikaanse ramingen over de economie 'in toenemende mate' te rijmen zijn met de befaamde landing. 'Die is zeer zeldzaam, maar het lijkt allemaal te gaan zoals men hoopte dat het zou gaan.'See omnystudi

Nederland moet flink transformeren om de gevolgen van een verouderende bevolking het hoofd te bieden. Alleen een publiek-private bank kan zo'n transformatie mogelijk maken, zegt zegt macro-econoom Arnoud Boot. Het Nationaal Groeifonds volstaat daarvoor niet, 'dat deelt het geld eigenlijk gratis uit'.  Het was de belangrijkste conclusie in Marrakesh, waar afgelopen week de Wereldbank en het IMF vergaderden: de economische groei op de langere termijn dreigt te stokken. Ook wereldwijd is een verouderende bevolking een belangrijke oorzaak. Maar daarnaast moet het geld voor de transitie efficiënt besteed worden, zegt Boot. 'Daar heb je regie en discipline voor nodig, en dat kan met een publiek-private bank.' Het is schrijnend om te zien hoe er geruzied wordt over het Nationaal Groeifonds – ook wel graaifonds of Wopke-Wiebes-fonds, of hoe je het ook noemen wilt. 'Daar zit 20 miljard euro in, terwijl we driekwart jaar eerder nog Invest-NL hadden gecreëerd, waar Wouter Bos de eerste bestuursvoorzitter van was en waar

Volgens macro-econoom Arnoud Boot wordt innovatie de kop ingedrukt door het sponsoren van oude technologieën, zoals dat gebeurt met fossiele subsidies. 'Dynamisch denken, vanuit productiviteit en innovatie, ontbreekt in deze hele discussie', zegt hij. Boot maakt zich boos over een kop die hij eerder deze week las in het FD: Afschaffen fossiele subsidies onnodig voor halen CO₂-doelen, stellen experts. Dit zet, wat hem betreft, lezers en beleidsmakers helemaal op het verkeerde been. Het geeft volgens hem de indruk dat wat we doen met die fossiele subsidies eigenlijk geen grote invloed heeft.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Ruimtevaartorganisaties NASA en SpaceX lanceren morgen een missie naar een kilometers grote asteroïde die grotendeels uit goud bestaat. Maar in tegenstelling tot wat krantenkoppen doen vermoeden, gaat die ons niet plotsklaps rijk maken, zegt macro-econoom Edin Mujagic. 'Het vertelt ons iets over de kern van de economie.'See omnystudio.com/listener for privacy information.

De sussende geluiden over de hoge schulden van landen en de stijgende rentes kunnen niet op steun rekenen van econoom Edin Mujagic. Hij ziet dat er mogelijk 'een joekel van een probleem' ontstaat. 'Hoge schulden zoals in de Verenigde Staten drukken de rentes omhoog, maar de groei omlaag. Dan kan een vicieuze cirkel ontstaan', waarschuwt de econoom.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De economische consequenties voor het Westen van het escalerende conflict in Israël kunnen behoorlijk groot worden. Dat betoogt BNR's huiseconoom Han de Jong. 'Conflicten in het Midden-Oosten kunnen soms grote invloeden hebben op de mondiale economie.' Hoewel er volgens De Jong nog niets te zeggen valt over het verdere verloop van het conflict, leert de geschiedenis uit dat landen die Israël steunden tijdens de Yom Kippoer-oorlog van 50 jaar geleden na de Israëlische overwinning te maken kregen met een olie-embargo. 'Bovendien bleek dat de OPEC-landen zich bewust waren van hun macht als kartel', duidt De Jong. 'De olieprijs verdrievoudigde toen, en dat heeft in de jaren '70 tot een diepe recessie en hoge inflatie geleid.' De Jong verwacht echter niet dat olie opnieuw gebruikt zal worden als een instrument om zaken voor elkaar te krijgen. 'De olielanden moeten de boel in hun eigen land immers ook rustig houden', vervolgt hij. 'Ze zijn dan ook erg afhankelijk van de olie-inkomsten. Als ze dus opnieuw een soort

De escalatie tussen Israël en de Hamas-strijders in Gaza heeft ingrijpende gevolgen voor de wereldeconomie. De dominantie van de dollar blijft een gevoelig thema, zegt macro-econoom Arnoud Boot. 'Iedere crisis maakt de Amerikaanse dollar in wezen sterker.' Hoewel de meest recente escalatie van het conflict tussen Israël relatief pril is, en de dollar er nog niet heel erg van geprofiteerd heeft, benadrukt Boot dat de dollar gezien wordt als 'veilige haven' en over de langere termijn duidelijke stijgingen laat zien bij crises. En dat zorgt op zijn beurt voor de uitvergroting van verschillen tussen landen onderling. 'Nederland heeft er niet zoveel last van', legt Boot uit. 'We hebben grote buitenlandse reserves en lenen niet in het buitenland. Maar in landen waar buitenlands kapitaal wél naar binnen vloeit, vloeit het net zo hard weer terug richting de Verenigde Staten.' En dat roept volgens Boot twee vragen op. Waaronder ook of de dominante positie van de dollar ook in stand zal blijven. 'De dollardominantie is

De voorgenomen verhoging van de bankenbelasting, die tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen, aan bod is gekomen, mag niet worden gebruikt als restpost voor het begrotingsbeleid van de overheid. Dat zegt macro-econoom en hoogleraar Arnoud Boot. 'Dat is meestal een onverstandig idee.' Bij het voeren van het gesprek over bankenbelasting, de belasting die banken betalen over hun ongedekte schulden, is het van belang eerst duidelijk te krijgen wat we nou willen van banken, stelt Boot. Volgens hem krijgen banken in Nederland veel te weinig ruimte om te ondernemen. 'Ze zitten vast aan regelgeving en belemmeringen.' Al hebben ze die, zegt hij, wel over zichzelf afgeroepen. Volgens hem moeten we waken voor dat bankenbelasting een speelbal wordt van politieke willekeur, want we willen juist dat banken bij gaan dragen aan de economie. 'Straks na de verkiezingen is het afhankelijk van een toevallige samenloop van partijen of die belasting verder omhoog gaat, of verdubbelt et cetera. Dat is natuurlijk geen manier va

De Amerikaanse tienjaarsrente loopt heel hard richting 5 procent, vanaf een niveau van 3,5 procent begin dit jaar. Er zijn twee componenten die deze lange rente grotendeels bepalen: de verwachte ontwikkeling van de korte rente over diezelfde periode én de kans dat die verwachting niet uitkomt – uitgedrukt in de term premium.  Je kunt je geld voor tien jaar lang gaan uitlenen aan de Amerikaanse centrale bank, je kunt het ook elke week op je bankrekening zetten, zegt macro-econoom Edin Mujagic – bijvoorbeeld bij de centrale bank. 'En als dat geld tien jaar doorrolt, zou de rente ongeveer op hetzelfde punt uit moeten komen als de lange rente. Dus je moet een inschatting maken van wat de Fed de komende jaren gaat doen.' Voor die onzekerheid willen beleggers compensatie zien in hun rentetarief, zegt Mujagic. Zo willen ze zich indekken tegen het risico dat er allemaal onverwachte dingen gebeuren gedurende de looptijd van zo'n lening – bijvoorbeeld: een inflatie van 5 procent in plaats van 2 procent. 'Die inschattin

We zouden het vrij bezopen vinden als de overheid de prijzen van brood, schoenen, brandstof, kleding, auto's en meubels zou vaststellen. Een beeld dat macro-econoom Edin Mujagic bevestigd zag in een poll die hij op social medium X plaatste. Maar waarom vinden we het dan wel de gewoonste zaak van de wereld dat een selectief gezelschap centrale bankiers de waarde van geld bepaalt?  Op X legde Mujagic zijn volgers de stelling voor dat de overheid de prijzen van brood, schoenen, brandstof, kleding, auto's en meubels moet vaststellen. Van de 900 stemmers verwierp zo'n 93 procent die stelling, tot vreugde van Mujagic. 'Want: hoe weet de overheid nou wat de juiste prijs moet zijn van een auto, of van schoenen.' Bovendien is het 'economisch inefficiënt' als de overheid continu in de weer is met consumentenprijzen.  Maar vervang nou eens auto's en schoenen door de rente. 'Dan hebben we het over de centrale banken. Die komen heel vaak bij elkaar om de rente te bepalen. Maar je kunt je afvragen hoe logisch het is dat st

Dat het niet goed ging met de economie van China en de omringende landen, was al bekend. Maar de Wereldbank doet daar nog een schepje bovenop. En omdat een hoge schuldenlast als oorzaak wordt aangeduid, ziet macro-econoom Edin Mujagic in het rapport van de bank ook een waarschuwing voor het Westen. Mujagic noemt de voorspelling van de Wereldbank 'zorgwekkend'. Zeker omdat Azië lang als de groeimotor werd gezien van de wereldeconomie. Het gaat weliswaar nog steeds om groeicijfers van 3,5 tot 4 procent, percentages waar westerse landen volgens de econoom 'een figuurlijke moord voor zouden begaan'. Maar in Azië neigen deze cijfers volgens hem richting een recessie.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De echte uitdagingen bij de aankomende Tweede Kamerverkiezingen liggen in het buitenland, en de rol die Nederland in internationale handel speelt. Dat vindt hoogleraar economie Arnoud Boot. 'Dat is waar we goed in zijn, en dat is wat ons bedrijfsleven sterk maakt.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het leven is in september 0,2 procent duurder geworden in vergelijking met dezelfde maand vorig jaar, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bij een eerste raming. Daarmee is de inflatie fors gedaald. Maar we moeten niet te veel waarde hechten aan dit getal, waarschuwt econoom Arnoud Boot. 'We hebben het zitten meten op een manier die eigenlijk nergens op sloeg.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De afname van de geldhoeveelheid in de eurozone is in augustus verder gedaald. En dat is heerlijk nieuws in het kader van de inflatiebestrijding, zegt macro-econoom Edin Mujagic. 'Geldgroei is de brandstof voor meer inflatie en we hebben het nu inderdaad over afname van de geldhoeveelheid. Het lijkt wel of het thema geldgroei in de lucht hangt. Tot Mujagic' zeer aangename verrassing kwam de Duitse ESB-bestuurder Isabel Schnabel met een hele toespraak die aan het onderwerp gewijd was. Een heel andere invalshoek dan de gemiddelde toespraak van een ECB'er van de laatste tijd. 'Je hebt al heel gauw het idee dat je naar de directeur van het Wereld Natuur Fonds luistert: het gaat over klimaat en het redden van vogels, maar nauwelijks over geldgroei.' Een centrale bankier die het over de geldhoeveelheid heeft, dat kan ook helemaal verkeerd uitpakken. Maar Schnabel leek het te snappen: sinds de coronapandemie was de geldgroei zo'n 30 procent, terwijl de inflatie over dezelfde periode van 1 procent naar zo'n 10 procen

De Amerikaanse overheid kan weleens in de problemen komen wanneer een groot deel van de 33.000 miljard dollar staatsschuld in de komende twaalf maanden geherfinancierd moet worden. 'Dit is een van de grootste zorgen die ik heb voor de komende tien jaar', zegt econoom Edin Mujagic. De Amerikaanse staatsschuld neemt op dit moment met ongeveer anderhalf tot twee miljard dollar aan rente per dag toe, weet Mujagic. Een kwart van die schuld, zo'n 8000 miljard, moet binnen nu en twaalf maanden geherfinancierd worden, aangezien de jaarlijkse belastinginkomsten van de federale overheid met 5000 miljard dollar lang niet dekkend zijn. 'En dan loop je tegen het probleem aan dat de rente aanzienlijk hoger is dan hij is geweest, en ondertussen blijft de schuld maar stijgen. Er is volgens de econoom niet veel voor nodig om de omvang van de Amerikaanse staatsschuld uit de hand te laten lopen. 'Als dat niet meer te herfinancieren is, krijg je daar allerlei ongewenste gevolgen van. Ondertussen remt de hoge rente, die maar blij

Het Zuid-Amerikaanse landenverbond Mercosur heeft de Europese Unie een ultimatium gesteld. Zij willen voor 6 december een Europese handtekening onder het handelsakkoord waar de Mercosur-landen en de EU ruim twintig jaar aan hebben gewerkt. 'Gebeurt dat niet, verschuift het Zuid-Amerikaanse vizier naar de Aziatische landen', duidt macro-econoom Edin Mujagic. De Mercosur-landen en de Europese Unie onderhandelen al ruim twintig jaar over het sluiten van handelsakkoorden, en waren de afgelopen maanden zeer dicht bij een daadwerkelijke deal. 'Maar op het laatste moment hebben enkele landen - onder leiding van Frankrijk - extra eisen gesteld', stelt Mujagic. 'Dat was zogenaamd omdat ze zich zorgen maakten over het milieu, maar vrijwel iedereen denkt dat het een excuus is voor protectionistische maatregelen om hun eigen industrieën te beschermen.' Voor Mercosur - dat bestaat uit landen als Brazilië en Argentinië - is de maat vol, en dus wordt er openlijk geflirt met Azië. En gek is dat niet: 'Met hen verlopen de ge

Volgens hoogleraar Arnoud Boot had GroenLinks-fractievoorzitter Jesse Klaver gelijk toen hij in Buitenhof stelde dat Nederland is 'achtergebleven op het gebied van loongroei'. 'De economie heeft zich inmiddels gezet naar een laag loonniveau voor een rijk land zoals Nederland', aldus Boot. Maar om dat te veranderen, is tijd nodig. En dat maakt het ingewikkeld, vervolgt hij. 'Je kunt het minimumloon verhogen, en bedrijven zwaarder belasten om dat hogere minimumloon te betalen', duidt Boot. 'Maar het resetten van de economie naar hogere toegevoegde waarde van activiteiten neemt tijd in beslag.' Daarnaast heeft het bedrijfsleven baat bij voorspelbaarheid, in plaats van overhaaste beslissingen, vindt hij. Het feit dat Klaver pleit voor een verdere verhoging van het minimumloon dan nu is voorgesteld, is volgens Boot ook niet zo gek. Er zijn namelijk altijd gevallen van huishoudens die - ondanks een volle maand gewerkt te hebben - de eindjes met moeite aan elkaar kunnen knopen en in armoede verzeild raken. 'Tegelijk

Ondanks de grote aangekondigde operaties en reparaties, vond hoogleraar Arnoud Boot eigenlijk niet dat er veel verrassends gemeld werd in de Miljoenennota. 'Alles stond in het teken van het feit dat we verkiezingen krijgen, en dus zit alles los.' Volgens Boot worden verkiezingen gewonnen door de lasten te leggen 'bij wat populistisch goed klinkt'. 'En dat zijn bedrijven en hoge inkomens', duidt hij. 'Of het economisch nou werkt of niet, en dat is eigenlijk wat je van links tot rechts in de politiek kon ontcijferen.' Desondanks is Boot blij met het streven dat partijen de begroting sluitend willen krijgen. 'Hadden we dat de afgelopen jaren maar gehad, dan stonden we er nog veel beter voor', vervolgt hij. 'Dan hadden we geen verkiezingen had waarschijnlijk.' Ook de focus op de bestaanszekerheid van huishoudens noemt hij 'geweldig', temeer omdat de term allesomvattend kan zijn en niet te bagatelliseren is. 'Je kunt er je eigen interpretatie aan geven', zegt hij. 'Maar het is nu verkiezingstijd. Op de valreep is

Het is altijd goed als de bijna goddelijke alwetendheid van centrale bankiers eens wordt doorgeprikt. Daarom was de speech van Fed-baas Jerome Powell gisteravond zo'n verademing, zegt econoom Edin Mujagic: eindelijk eens een centrale bankier die zegt dat hij ook niet precies weet waar het allemaal naartoe gaat. 'Dat kun je zien als iets zwaks, maar ik zie het als iets sterks: gewoon je menselijke gezicht laten zien.' Zo werd het 'één grote genietshow', de presentatie van het rentebesluit van de Fed. 'Wij houden het in de gaten, dus u kunt gerust gaan slapen', is de boodschap die Powell bracht. Het is volgens Mujagic een resolute breuk met de forward guidance waar veel centrale bankiers zich graag op voorstaan. 'Er gebeuren dingen die we tot voor kort voor onmogelijk hielden. Bescheidenheid is nu echt op zijn plaats, zeker bij centrale bankiers. En dát is wat je gisteravond heel duidelijk zag.' De rente bleef onveranderd in de bandbreedte tussen 5,25 en 5,5 procent. De arbeidsmarkt is niet meer zo oververhit a