Kees De Kort | Bnr

De onderwijsbegroting die deze week in de Tweede Kamer is aangenomen, heeft veel weg van ordinair handjeklap. ‘Heb je eindelijk iets wat over de lange termijn gaat, en dan verzandt het in een koehandel,’ zegt macro-econoom Arnoud Boot, die zich flink heeft geërgerd aan het overheidsbeleid van afgelopen week. ‘Er is zoveel energie in die discussies gaan zitten, en ik geloof niet dat er iemand energieker uit is gekomen. Dat is jammer.’  Is er dan niks goed gegaan?  Jawel. Minister Mona Keijzer benadert haar woontop een stuk positiever dan in de media wordt gedaan. Als een minister een duidelijke regierol naar zich toetrekt in een kwestie over het aanbod van woningen – want daar gaat het over – dan moet ik dat bewonderen en ondersteunen, ondanks de vele onmogelijkheden die we zien.  Maar wat betreft onderwijs is het misgegaan?  De hele discussie gaat puur over geld. Het doet er niet meer toe of het goed is voor de maatschappij of niet. Geld is een issu

Voor het eerst in meer dan tien jaar heeft de Zwitserse centrale bank de rente verlaagd met 0,5 procent. Een uitzonderlijke stap, aangezien de rente in een keer van 1 procent naar 0,5 procent gaat. ‘De Zwitserse centrale bank heeft de ruimte om die stappen te zetten’, ziet macro-econoom Edin Mujagic. Hij verwijst daarbij naar de situatie in de eurozone, waar de economie er slechter voor staat.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds het laatste jaar voor de financiële crisis van deze eeuw is er niet meer zoveel geld omgegaan in complexe financiële producten als dit jaar. Daarover schrijft de Financial Times. ‘In de eeuwige jacht naar steeds meer rendement zijn er steeds meer complexe financiële producten ontworpen die dan weer samengesteld worden en doorverkocht’, ziet macro-econoom Edin Mujagic. Dit jaar alleen al is er in deze markt 380 miljard dollar omgegaan.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wereldwijde economische groei zal volgend jaar boven de 3 procent uitkomen. Dat verwacht de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso). Volgens macro-econoom Arnoud Boot is die voorspoedige groei vooral te danken aan de ‘snel opkomende economieën’.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De onvoorspelbaarheid van het onderwijsbeleid maakt ook de onrust rond de inmiddels weer ingetrokken langstudeerboete tot een grote frustratie. Toch is die boete, als je er even van een afstandje naar kijkt, misschien niet zo onredelijk als die lijkt, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Een langstudeerboete speelt alleen maar als je extreem lang over je studie doet.’ In de marge van de vaststelling van de overheidsfinanciën is de langstudeerboete natuurlijk behoorlijk triviaal, zegt Boot. Wonderlijk genoeg wordt de boete beschouwd als een begrotingsmaatregel, en niet als een onderdeel van structureel onderwijsbeleid. Tot zover begrijpt hij de kritiek op de langstudeerboete. ‘Onderwijs vergt ten enenmale een langetermijnvisie op de inrichting van het onderwijs.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

In tien van de twaalf economische districten van de Verenigde Staten is de bedrijvigheid toegenomen. Dat blijkt uit gegevens uit het Beige Book van de Federal Reserve, de centrale bank van de Verenigde Staten. ‘Gewoon een goede score’, concludeert macro-econoom Edin Mujagic. Maar hij ziet dat een handelsoorlog daar verandering in kan brengen in 2025.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het groeipotentieel van economieën in de eurozone laat een zorgwekkende trend zien. Lange tijd had de potentiële economie van de eurozone een groeipotentieel van 2 procent, maar inmiddels is het slechts 1 procent, ziet macro-econoom Edin Mujagic. Als hij dieper in de cijfers kijkt, ziet hij meer zorgwekkende signalen. ‘Onze economieën groeien sneller dan ze aankunnen’, concludeert hij.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse regering staat op omvallen nu de begroting voor 2025 door het parlement is gedrukt door premier Michel Barnier. Oppositiepartijen – die een meerderheid in het parlement bezetten – hebben aangekondigd een vertrouwensstemming te organiseren. Die kan mogelijk rekenen op een meerderheid. Met de parlementsverkiezingen in aantocht in Duitsland ziet macro-econoom Edin Mujagic dat er ‘grote veranderingen’ aanstaande zijn in de ‘grootste economieën van Europa’.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Raad van State spreekt zich negatief uit over een nieuw voorstel omtrent de box 3-heffing. Dat staat in een advies aan de Tweede Kamer. Macro-econoom Arnoud Boot is niet verrast dat ook aan dit voorstel bezwaren kleven, en ziet graag een alternatief: ‘noem het gewoon vermogensbelasting'.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Volksbank adviseert de overheid zelf om de bank te privatiseren, maar daar voelt men in de Tweede Kamer nog weinig voor. De bank, met merken als SNS, ASN en RegioBank, heeft een belangrijke functie gehad in het financiële stelsel om ‘dichter bij de klant te krijgen’, zegt econoom Arnoud Boot. Maar hij ziet wel dat er iets is veranderd.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Amerikaanse inflatie lijkt terug van weggeweest. In oktober steeg de inflatie met 2,3 procent ten opzichte van een jaar eerder, terwijl een maand eerder de inflatie nog op 2,1 procent uitkwam. Wordt er dieper gekeken in de cijfers, dan is zichtbaar dat de kerninflatie gebaseerd op de prijzen van noodzakelijke producten uitkwam op 2,8 procent ten opzichte van 2,7 procent een maand eerder. ‘De daling van de inflatie waar vorig jaar zo van genoten werd is de facto gestopt’, concludeert macro-econoom Edin Mujagic.    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waarom doet de Amerikaanse economie het zoveel beter dan de Europese?  Dit thema is al vaker besproken, maar volgens macro-econoom Edin Mujagić kun je deze vraag ‘niet vaak genoeg’ behandelen. Er zijn al veel verklaringen voor gegeven, maar het IMF (Internationaal Monetair Fonds) is met een nieuw inzicht gekomen. Namelijk dat ondanks de rentestijgingen door de Fed, de nettorentelasten van Amerikaanse bedrijven zijn gedaald. "Dat is een additionele verklaring voor dat grote verschil."  Terug naar het begin: wat zijn de bekende verklaringen?  Daarvoor moeten we onder meer kijken naar de steun voor bedrijven tijdens de covidpandemie. Die was in de VS net iets anders, waardoor de productiviteit na de lockdowns sneller op gang kwam. Daarnaast komen vrijwel alle grote technologiebedrijven uit Amerika, en bedrijven in de VS hebben doorgaans met minder regels te maken. Zeker als het gaat om milieu en klimaat, daar is Europa toch een beetje 'roomser dan de paus'.  Wat hebben de rentelasten er volgens het IMF mee te ma

Het aandeel van de dienstensector in de Nederlandse economie groeide van 49 procent in 1950 naar 77 procent in 2023. Vier van de vijf banen zijn te vinden in de dienstensector, terwijl de industrie vrijwel gedecimeerd is, terwijl die wel twintig keer zoveel oplevert als honderd jaar geleden. Het hoort bij het volwassen worden van een economie, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Elke economie ondergaat een gedaanteverandering naarmate die groter wordt.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Huishoudens met een koopwoning die een midden- of hoog inkomen hebben, gaan er vanaf volgend jaar op vooruit door een aanpassing van het stelsel voor de inkomstenbelasting. Macro-econoom Arnoud Boot begrijpt weinig van de aanpassing, aangezien het kabinet-Schoof juist duidelijkheid wilde dat er één aftrekpercentage komt voor iedereen. ‘Maar nu gaan we juist omhoog voor alleen de middengroep, wat tegen de wens is van de hele woningmarkt.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De voorgenomen benoemingen door Donald Trump hebben al meerdere wenkbrauwen doen fronsen. Inmiddels heeft een van de voorgenomen kabinetsleden van de nieuwe Amerikaanse regering, Matt Gaetz, al ruimte gemaakt voor een mogelijk meer geschikte kandidaat. Trump heeft loyalist Pam Bondi naar voren geschoven in plaats van de omstreden Gaetz. Maar dat de voorzitter van de Amerikaanse beurswaakhond SEC, Gary Gensler, uit eigen beweging vast vertrekt, baart macro-econoom Arnoud Boot zorgen. “Dit kan voor een wild westen zorgen op de financiële markten.”  Wat heeft de SEC met de keuzes van Trump te maken?  De Securities and Exchange Commission is misschien wel de meest succesvolle overheidsorganisatie ter wereld. De SEC is er om het rauwe financiële kapitalisme in de hand te houden. Opgericht in de slipstream van de crisis van 1929, is het inmiddels een cruciale speler als het gaat om de integriteit van financiële markten.  Gary Gensler heeft heel serieus invulling gegeven aan zijn functie als het hoofd van deze organ

Terwijl het consumentenvertrouwen steeds verder daalt, geven consumenten nog altijd veel geld uit. Een paradoxaal gegeven, maar macro-econoom Edin Mujagic heeft het vermoeden dat ‘de consument helemaal niet zo somber is over de toekomst’.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Om het heden te begrijpen, moet je toch iets leren van het verleden.’ Met die woorden richt macro-econoom Edin Mujagic zijn pijlen dit keer – in het kader van de week van het economieonderwijs – op het economische verleden. ‘Ieder van ons neemt op heel veel momenten in het leven besluiten die heel veel met de economie te maken hebben.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese Unie wil Chinese bedrijven dwingen om intellectueel eigendom af te staan aan Europese bedrijven, in ruil voor Brusselse subsidies voor groene technologieën. Specifiek wil de EU de kennis in de Chinese elektrische autosector afnemen. Macro-econoom Edin Mujagic heeft geen goed woord over voor de werkwijze van Brussel. ‘Dit geeft prachtig weer hoe ver Europa is afgegleden.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump wil tijdens zijn presidentschap koste wat het kost importtarieven invoeren. Volgens macro-econoom Arnoud Boot gaat Nederland hard geraakt worden, dat komt door de handelsgevoeligheid van de Nederlandse economie. Nederland moet zich voorbereiden, zegt Boot, ‘daar moeten we onze veerkracht en ons incasseringsvermogen voor inzetten.’ Wat zegt de zoektocht van Trump naar een minister van Financiën over Trumps economisch beleid? Trump herinnert zich zijn eerste periode als president. Toen had hij nog een paar verstandige mensen om zich heen die hem afraadden om handelstarieven in te voeren. Ze zagen in dat je met handelsrestricties je eigen ruiten ingooit en benadrukten het belang van handel voor Amerika. Nu is dat anders, Trump wil alles op alles zetten om die importheffingen zo snel mogelijk in te voeren: hij duldt dus geen tegenspraak. Trump zal erin slagen iemand te benoemen die importheffingen buitengewoon serieus neemt. Hij zal zich heel nadrukkelijk richten op China. In het geval van Europa kun

  De btw-verhoging op media, cultuur en sport is voorlopig van de baan. In de voorjaarsnota zal een definitieve keuze worden gemaakt. Volgens macro-econoom Arnoud Boot kiest de coalitie hiermee eieren voor zijn geld, maar graaft ze tegelijkertijd haar eigen graf. Met name de ogenschijnlijke willekeur bij de nieuwe btw-tarieven strookt niet met het kabinetsvoornemen om het systeem te versimpelen.  Waarom kiezen ze eieren voor hun geld, Arnoud?  Omdat anders het hele belastingplan geen meerderheid zou krijgen. De realiteit is dat je in de maatschappij veel dingen op een geloofwaardige manier kunt tegenhouden. Maar er zijn in dit verhaal meerdere partijen geweest die belang hebben gehad bij deze aanpak, omdat ze weten dat ze er iets voor terug kunnen krijgen. Namelijk in de Eerste Kamer, waar deze coalitie geen meerderheid heeft.  Dat Folkert Idsinga in dit proces is opgestapt als staatssecretaris van Fiscaliteit en Belastingdienst, heeft niet geholpen. Maar dat is tegelijkertijd een excuus voor het kabinet, wan