Kees De Kort | Bnr

Banken waren in de afgelopen jaren steeds strenger geworden met het verstrekken van leningen aan bedrijven. Maar in het afgelopen kwartaal zijn financiële instellingen minder strikt geworden in de richting van ondernemers, ziet de Europese Centrale Bank in een onderzoek naar de verstrekte leningen van banken. ‘In de marge is dat goed’, zegt econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Instituties doen ertoe voor de economie. Dat is de conclusie van de drie onderzoekers die gisteren de Nobelprijs voor de Economie uitgereikt kregen, en macro-econoom Edin Mujajic is het daar helemaal mee eens. ‘Dat zulke mensen een Nobelprijs krijgen is een zeer welkome ontwikkeling.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Universiteiten zijn een worteling in het wilde landschap van economische activiteit, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Het valt hem op dat de meeste studenten op de universiteit geen enkele wetenschappelijke interesse hebben en hij wil daarom dat het onderscheid tussen hbo en universiteit verdwijnt. Alleen toponderzoekers moeten zich afscheiden. ‘Laten we dat elite maken. Dat is de echte universiteit.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Centraal Planbureau (CPB) toont moed door een langetermijnvisie voor 2050 te presenteren. ‘Als je naar de politiek kijkt, dan is morgenmiddag al een lange termijn', zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Dus wat heb je aan zo'n vooruitzicht?’   Waarom doet het CPB dit dan?   Het CPB toont veel moed door als onafhankelijk instituut, ondanks dat het onder het Ministerie van Economische Zaken valt, toch studies te publiceren die verder kijken dan de korte termijn. De politiek biedt namelijk weinig stabiliteit voor de lange termijn, en vaak reageren politici slechts op de 'rode lappen' die in het debat worden gegooid. Het CPB probeert echter de focus te houden op de belangrijkste keuzes die Nederland moet maken voor de toekomst. Want uiteindelijk gaat het toch om dit land, hoe we er straks voorstaan. Ze presenteren verschillende scenario's die gekoppeld zijn aan bredere maatschappelijke visies, waarbij ze ook de valkuilen en mogelijkheden voor de toekomst in kaart brengen.  De vier smaken van het CPB zijn autonoom,

Minimaal enkele tientallen miljarden dollars aan schade, dat is wat orkaan Milton op zijn vernietigende spoor achterlaat. De aloude redenering is dat die schade hersteld moet worden en dat dát extra werk oplevert en daarmee de economie een boost krijgt. De redenering is oud, maar daarom zeker nog niet waar, waarschuwt macro-econoom Edin Mujagic, verwijzend naar de Parabel van de gebroken ruit, van de negentiende-eeuwse Franse econoom en filosoof Frédéric Bastiat.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De afgelopen jaren waren er twee grote verstoringen aan de aanbodzijde van de economie: de coronacrisis en de energieprijzen die sky high gingen door de oorlog in Oekraïne. Daardoor kwam de verhouding tussen vraag en aanbod behoorlijk scheef te liggen, met alle gevolgen van dien voor de inflatie, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Minder aanbod, meer vraag, dat verklaart de inflatie van 2021-2022 en 2023-2024.’  Het Westen wist uit de coronacrisis te klauteren door enorme steunmaatregelen van de overheid: er was geld genoeg om uit te geven en dat wakkerde de inflatie aan, zegt Mujagic. De centrale banken besloten collectief door die hoge inflatie heen te kijken, omdat die het gevolg was van allerlei tijdelijke factoren. ‘So far so good. Daar is in principe veel voor te zeggen, dit soort zaken is bijna per definitie tijdelijk.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Maakt de Amerikaanse economie nou een ‘zachte landing’ of niet? Vorige week liet het banenrapport in de Verenigde Staten positieve cijfers zien. Macro-econoom Edin Mujagic houdt desondanks een slag om de arm. ‘We hebben zo vaak een zachte landing in zicht gehad om er vervolgens achter te komen dat het een optische illusie was.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De arbeidsproductiviteit is in Europa al tijden een bron van zorg. Niet voor niets heeft Mario Draghi in zijn ellenlange rapport talloze manieren opgesteld waarop de Europese Unie de arbeidsproductiviteit kan verbeteren. Ook macro-econoom Edin Mujagic wil het belang van arbeidsproductiviteit graag benadrukken. ‘Eén van de zaken waarop je de arbeidsproductiviteit kan verhogen, is als er in Europa een interne markt voor diensten wordt gerealiseerd en de andere interne markten beter worden gemaakt.’ Toch ziet hij dat het maar moeilijk tot uitvoer komt.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zowel de Rabobank als De Nederlandsche Bank spreken zich plotsklaps openlijk uit besloot het OM (oud-)bankiers Ralph Hamers (ING), Gerrit Zalm (ABN Amro) en Wiebe Draijer (Rabobank) te vervolgen. Nu zeggen DNB en Rabobank dat deze zaken de sector platleggen. ‘Dat werkt totaal verlammend op de sector’, zegt ook macro-econoom Arnoud Boot.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De gemiddelde cao-lonen zijn in het afgelopen kwartaal met ruim 6,8 procent gestegen. Gemiddeld, want de bandbreedte is ruim met een maximale stijging van 12,4 procent voor werknemers bij woningcorporaties. Goed nieuws voor de inkomens van mensen, maar macro-econoom Edin Mujagic wil ook wijzen op de negatieve gevolgen. ‘Dit is een potentieel probleem voor werkgevers, want die moet simpelweg meer betalen aan werknemers.’    See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een belasting die plotseling wordt verhoogd, een verbod dat ineens wordt ingevoerd of een kabinet dat ineens arbeidsmigranten wegjaagt. Overheden kunnen wel eens onverwachtse handelingen uitvoeren, met pijnlijke gevolgen voor ondernemers. ‘Je kan natuurlijk als ondernemer heel weinig tot niets doen aan wispelturige overheden die nauwelijks te voorspellen zijn’, zegt macro-econoom Edin Mujagic. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De winnaar van de Amerikaanse presidentsverkiezingen krijgt hoogstwaarschijnlijk in zijn termijn de mogelijkheid om meer dan de helft van de leden van het rentecomité van de Fed te benoemen. En zo kan de nieuwe president zijn of haar invloed op monetair gebied tot ver in de jaren 30 laten gelden, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Dus er staat echt heel veel op het spel: de toekomstige koers van de Fed.’  De termijn van Fed-baas Jerome Powell loopt per mei 2026 af. Maar dat niet alleen, ook een ander lid van het rentecomité van de Fed zal per januari 2026 afzwaaien, waardoor de volgende president sowieso twee nieuwe mensen bij de Fed kan aanstellen. De andere vijf leden hebben weliswaar zittingstermijnen tot ver in de jaren 30, de ervaring leert dat bijna niemand die termijn volmaakt. ‘Dus de kans is groot dat één of twee van die mensen tussentijds toch een andere baan krijgen aangeboden en weggaan.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De gangbare gedachte is dat meer investeringen in onderwijs en onderzoek leiden tot meer innovatie. Maar dat is niet altijd zo, stelt macro-econoom Edin Mujagic. Hij noemt het 'de innovatieparadox', waarbij de investeringen in innovatie hun doel missen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Te lang is er te weinig gebeurd om de Chinese economie er weer bovenop te helpen. Deze week kwam de Chinese Centrale Bank met een opmerkelijke aankondiging: de rente gaat omlaag en ook de kasreserveverplichting voor banken wordt minder. ‘Die twee stappen tegelijkertijd nemen is vrij onlogisch en heel vreemd’, zegt macro-econoom Edin Mujagic.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland staat er goed voor op het gebied van pensioenbeleid, maar moet rekening houden met een mogelijk conflict met andere eurolanden op het gebied van pensioenen. Dat adviseert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Waar Nederland een enorme reserve heeft om pensioenen mee te kunnen betalen, is de kas van andere eurolanden grotendeels leeg. Oplossingen zijn er, maar dan moet Nederland rekening houden met een grote rekening waar het aan mee moet betalen, ziet macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Opnieuw heeft Frankrijk uitstel aangevraagd om een aangepaste begroting in te leveren bij de Europese Commissie. Brussel heeft het land onder toezicht geplaatst vanwege de torenhoge staatsschuld en het begrotingstekort dat flink de limiet overschrijdt. Daarom had Frankrijk eigenlijk eerder deze maand al een aangepaste begroting moeten inleveren. Ook andere landen die op het Europese ‘strafbankje’ zitten hebben niets van zich laten horen. ‘De plannen van heel veel landen zijn niet aangekomen in Brussel’, vertelt macro-econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De week van Prinsjesdag is natuurlijk het hoogtepunt van het jaar voor de financiële- en economische wereld. Opvallend is echter dat de hoofdrolspelers in die wereld geen onderwerp van gesprek waren, merkt macro-econoom Arnoud Boot op. ‘De banken zijn weinig genoemd en komt in het regeerprogramma eigenlijk niet voor.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niet vaak komt het voor dat de Federal Reserve in één klap de rente verlaagt met zeker 0,5 procentpunt. Dat is ook logisch, vindt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Er moet altijd een aanwijsbare reden zijn, zoals een recessie die aanstaande is.’ Maar nu vindt de econoom het onduidelijk waarom de Amerikaanse centrale bank zo’n grote stap omlaag zet.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Miljoenennota zat vol met clichés als 'keuzes maken die niet altijd populair zijn', 'gratis geld bestaat niet' en 'bomen groeien niet tot in de hemel'. Het zijn overigens clichés die de afgelopen jaren nauwelijks te horen waren, simpelweg omdat keuzes vooruit werden geschoven. Het geld leek immers wél gratis en die bomen bereikten de hemel wél, dacht men, volgens macro-econoom Edin Mujagic. 'Dus ik juich toe dat het voor dit kabinet belangrijk is om de begrotingsdiscipline de komende jaren te herstellen.' Het is natuurlijk een forse sneer naar het vorige kabinet, als je beweert dat de begrotingsdiscipline de afgelopen jaren uit het zicht is geraakt. 'Daarmee zeg je in feite dat Rutte-IV die traditie van degelijk financieel beleid heeft laten varen.' Hoewel de staatsschuld momenteel op een historisch lage 50 procent en lager staat, zijn er de afgelopen jaren veel beleidsvoornemens in de steigers zijn gezet die heel veel geld gaan kosten. 'En daar zijn dus amper keuzes gemaakt, omdat geld lenen gratis was en

De Franse centrale bank wijt de verdubbeling van de goudprijs sinds 2019 aan de geopolitieke spanningen, onder meer tussen de VS en China. Maar daarmee onderschat je het effect van de aanhoudende inflatie, zegt macro-econoom Edin Mujagic. 'Mensen zien een hele reeks zaken waardoor ze minder vertrouwen hebben in de Europese Centrale Bank (ECB), die veel te laat en halfslachtig ingreep toen de inflatie opliep.'  See omnystudio.com/listener for privacy information.