Kees De Kort | Bnr

De arbeidsproductiviteit in Nederland is de afgelopen tien jaar aanzienlijk minder is gegroeid dan in de decennia daarvoor. Sterker nog, vorig jaar was sprake van een krimp. Econoom Edin Mujagic noemt zes redenen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Naar aanleiding van de grote onrust op de beurzen van de afgelopen week, heeft de voorzitter van de Federal Reserve in Chicago gezegd dat als de Amerikaanse economie verslechtert, de centrale bank het zal ‘oplossen’. Dat wil zeggen: de rente verlagen. ‘Eigenlijk is dat heel raar, want centrale banken hebben als een van de enige taken om te zorgen dat de inflatie laag is’, zegt econoom Edin Mujagic. ‘En de inflatie is overal te hoog.’ Wanneer je met enige afstand naar deze gang van zaken kijkt, zie je volgens Mujagic dat hier eigenlijk sprake is van een soort ‘overgave van de centrale bank’. ‘Je moet als centrale bank de markten leiden, en je bent ze nu eigenlijk aan het volgen.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na een flinke daling op vrijdag en maandag zagen we gisteren weer herstel op de beurzen. Econoom Edin Mujagic verwacht dat we dit soort plotselinge dalingen en stijgingen de komende tijd vaker gaan meemaken. ‘Historisch gezien blijkt dat de kans klein is dat het blijft bij de turbulentie die we hebben gezien.’ Mujagic noemt daarvoor twee redenen. Allereerst omdat in het verleden vrijwel altijd is gebleken dat na dalingen van meer dan 10 procent op een dag, de rust in de weken daarna niet direct terugkeert. ‘En specifiek voor nu: de beurs was de afgelopen maanden gepositioneerd op een soort ideaal scenario in de wereld, namelijk dat de inflatie bijna vanzelf richting de 2 procent zoekt, de economie blijft groeien en er geen nare dingen gebeuren. De afgelopen dagen is er toch wat onzekerheid in geslopen over of het allemaal zo ideaal zal gaan lopen.  Als daar onzekerheid over ontstaat, leert de ervaring dat die niet heel snel wegebt.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

De grote vraag is momenteel of er wel of niet sprake is van een recessie in de Verenigde Staten. Maar dat is eigenlijk een hele rare zorg, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Uit het verleden blijkt dat de VS grofweg elke tien jaar een economische recessie meemaken. We hebben er eentje gehad in 2020, maar die telt eigenlijk niet mee want die was ingegeven door de pandemie. Dus als je het zo bekijkt is de tijd rijp voor een periode van lagere groei.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het onverwachte vertrek van Robert Swaak als topman van ABN Amro is ook econoom Arnoud Boot opgevallen. Hij haalt ook de onomwonden kritiek aan van Tom de Swaan, de voorzitter van de raad van commissarissen van de bank. Die liet openlijk weten dat de bank 'het huis gewoon niet op orde' heeft op het gebied van de risicoprofielen bij leningen. ‘De discussie rondom Swaak is een symptoom van waar ABN Amro staat’, zegt Boot.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat het Amerikaanse rentetarief bij de laatste rentevergadering onveranderd bleef, was wel te verwachten. Maar econoom Edin Mujagic kijkt vast vooruit naar de rentevergadering van september van de Federal Reserve. ‘Er moet een wonder gebeuren willen ze dan niet besluiten om de rente te verlagen’, verwacht de econoom.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

De spectaculaire dalingen in de inflatie die we vorig jaar zagen, zijn voorbij. Dat zegt macro-econoom Edin Mujagic. De dalingen werden veroorzaakt door hulp uit de wiskundehoek, omdat de energieprijzen werden meegewogen. En dat effect is nu afgezwakt.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel de Amerikaanse groei beter is dan in eerste instantie werd verwacht, ziet macro-econoom Edin Mujagic juist dat er donkere wolken ontstaan boven de economie van de Verenigde Staten. ‘Het is niet dat ik die donkere wolken per se wil zien, maar als ze er eenmaal zijn moet je het daar wel over hebben.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Miljardair en oprichter van uitzendconcern Randstad Frits Goldschmeding is op 90-jarige leeftijd overleden. Econoom Arnoud Boot beschrijft hem als ‘het icoon van het Nederlandse bedrijfsleven’. Volgens Boot moet hij bij Goldschmeding aan twee dingen denken: wat wij van hem kunnen leren en hoe hij met zijn geld omging. See omnystudio.com/listener for privacy information.

De economische groei van de Verenigde Staten kwam in het tweede kwartaal op 2,8 procent uit, tot ieders verbazing. Maar het is een doekje voor het bloeden, denkt econoom Arnoud Boot. ‘Het land heeft hele grote tekorten, een staatsschuld die al jaren oploopt en presidentskandidaten die allemaal beloftes doen waardoor nog grotere tekorten worden gecreëerd.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is vandaag exact twaalf jaar geleden dat ECB-baas Mario Draghi de legendarische woorden ‘Whatever it takes!’ sprak. Het kwam hem toen al op hoon én lof te staan. De precieze betekenis van zulke grote momenten kun je pas een flinke tijd later écht goed analyseren, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘En twaalf jaar tijd lijkt me voldoende om er enige analyse op los te laten.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als in Europees verband wordt gesproken van een ‘gemiddelde staatsschuld’, zegt dat eigenlijk niks. De neiging om victorie te kraaien ten opzichte van de Amerikaanse cijfers is volslagen misplaatst, zegt macro-econoom Edin Mujagic, al lijkt dat op het eerste gezicht zo gek nog niet. ‘Maar als je er wat beter naar kijkt, denk ik dat je ziet dat de VS het beter doet.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

China wil ervoor zorgen dat de economische groei en de algemene welvaart evenredig verdeeld wordt. Dat heeft het land bekendgemaakt tijdens het derde plenum, een vergadering die eens in de vijf jaar plaatsvindt. Juist die boodschap is opvallend, vindt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Dat betekent dus dat het nu niet zo is, terwijl China in de kern nog altijd een communistisch land is. Dus daar zullen de leiders in Beijing niet blij mee zijn.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Isolationisme, protectionisme en negativisme. Met die drie termen kan je het economisch beleid dat de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump nastreeft omschrijven, zegt econoom Heleen Mees. ‘Sinds 1980 hebben economen juist gezegd dat daarmee de economie wordt beperkt en het slecht is. Teveel is ook niet goed voor de wereldeconomie, het is ook niet goed voor de verspreiding van de welvaart over de wereld.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Een sterke dollar is in het belang van Amerika’, was jarenlang het standaard antwoord wat je kreeg als een Amerikaanse politicus – van Democraten tot Republikeinen – vroeg wat ze voor zich zien bij de ontwikkeling van de dollar. Maar macro-econoom Edin Mujagic heeft langzamerhand de teneur zien en horen veranderen. ‘Het is heel lang geleden dat een Amerikaanse president dit heel vaak zei.’   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Je zou zeggen dat er sinds de IMF-ramingen van april niet gek veel veranderd kan zijn. En inderdaad: de groeiprognose voor de wereldeconomie houdt stand rond een niveau van 3 procent — voor dit jaar en voor volgend jaar. En hoewel de prognose voor de VS iéts minder groei laat zien, blijft volgens macro-econoom Edin Mujagic zelfs daar het groeitempo behoorlijk op peil. Goed nieuws was er, zij het met mate, voor de eurozone.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het gaat een stuk slechter met de arbeidsproductiviteit in Europa ten opzichte van de arbeidsproductiviteit in de Verenigde Staten. Dat komt enerzijds doordat er in de Verenigde Staten meer wordt geïnvesteerd onderzoek en ontwikkeling, en dat komt vooral doordat de Amerikanen meer beleggen dan sparen, terwijl dat in Europa juist andersom is. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Volgens macro-econoom Edin Mujagic is het dan ook geen slecht idee om een voorbeeld te nemen aan de Amerikanen en ook in Europa meer te beleggen in plaats van te sparen.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

In principe zijn de financiële markten altijd voorstander van een Republikeinse president, zegt macro-econoom Arnoud Boot. Maar in het geval van Donald Trump is het plaatje genuanceerder. Volgens Boot gaan de markten uit van winst voor Trump en is er angst over wat dat met zich meebrengt op het vlak van internationale verhoudingen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je klimaatproblemen in de hand wil houden, dan moet je komen tot gedragsveranderingen van mensen. Tot die bevindingen komen twee economen in vakblad ESB. Volgens econoom Arnout Boot zijn er voor economen twee effectieve manieren om dat te bewerkstelligen. ‘Je moet normeren, duidelijk zijn als overheid over wat mag en niet mag. En ten tweede moet je beprijzen, aan alle activiteiten die schade veroorzaken moet je een prijskaartje koppelen.’ Door een prijskaartje te verbinden aan alle activiteiten die extern schade berokkenen en die intern niet worden meegenomen omdat ze niet direct tot een kostenpost voor het bedrijf leiden, nemen bedrijven en consumenten dat volgens Boot mee in hun besluitvorming. ‘Als de consument iets wil kopen wat buitengewoon ongezond is of slecht voor de omgeving, en je maakt het duurder, zal de consument eerder geneigd zijn het juiste te kopen. En bedrijven eerder geneigd zijn om het juiste te doen.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is al jarenlang beleid om geld bij te drukken. Een ontwikkeling die macro-econoom Edin Mujagic grote zorgen baart. Hij haalt aan dat geldgroei ooit juist een methode was van nazi-Duitsland om de economie van diens vijanden te ontwrichten. ‘Het werd destijds als wapen ingezet, als monetaire evenknie van massavernietigingswapens’, zegt Mujagic erover.   See omnystudio.com/listener for privacy information.